Numer 02/2001
W 1999 roku sprzedano na holenderskich giełdach około 48,3 mln kwiatów ciętych wrotyczy maruny (Tanacetum parthenium - fot. 1) za łączną kwotę 15,5 mln guldenów*. Duże zainteresowanie producentów tą rośliną wynika, między innymi, z możliwości jej uprawy przez cały rok.
Szczególnie obiecująca wydaje się jednak sezonowa produkcja maruny na zbiór kwiatów od marca do maja i od września do listopada. W tych okresach na giełdach holenderskich następuje wyraźny wzrost cen Tanacetum (wykresy).
Bardzo dobrze wypełnia ono i ożywia bukiety (fot. 2), dlatego na wiosnę jest konkurencyjne dla gipsówki, a jesienią może być użyte w zastępstwie astrów (Aster sp.) czy nawłoci (Solidago sp.).
| |||||
|
| |||||
| Odmiany | |||||
W 1998 roku na europejskim rynku dostępne były 23 odmiany. Najczęściej w sprzedaży znajdują się formy pomponowe białe i żółte oraz pojedyncze o białych kwiatach języczkowatych i żółtych rurkowatych. W uprawie popularne są odmiany 'Virgo' i 'Pompon Weiß' (białe pomponowe). 'Schneekrone' (fot. 3) i 'Selma Stern' cenione są ze względu na dodatkową ozdobę — kołnierzyk, który tworzą zewnętrzne kwiaty języczkowate. Najsilniej rosną 'Gigantea Tetra' i 'Coco', o białych, pomponowych kwiatostanach, mocnych pędach, gęstych "gałązkach" i ciemnozielonych liściach.
Dwa lata temu wprowadzono na rynek wcześnie i obficie kwitnące maruny o białych, pomponowych kwiatostanach, 'Spring Spirit' i 'Summer Spirit' (hodowca Hamer). Nabrała też znaczenia seria Ivanka, również o białych pomponowych koszyczkach (hodowca Jirka). W jej obrębie jedną z najcenniejszych kreacji jest 'I. Sweet Yellow' (fot. 4), o żółtych kwiatostanach i mocnych pędach, która wywodzi się od białej, pojedynczej odmiany 'Ivanka Improved'. Ta pierwsza zakwita wcześnie, zwykle po 9–13 tygodniach od posadzenia roślin, nie wytwarza pyłku w okresie dojrzałości zbiorczej i jest przydatna do uprawy całorocznej bez doświetlania.
Spośród odmian maruny o białych, pojedynczych kwiatostanach godne polecenia są obficie kwitnąca 'Daisy' i wczesna 'Roya', o dużej tolerancji wobec niskiej temperatury. W zgodzie z najnowszą modą dostępne w sprzedaży są również odmiany o zielonych koszyczkach kwiatowych, chociaż ich trwałość nie jest zadowalająca. Ciekawie zapowiada się ponadto biała, kołnierzykowa odmiana 'Crown White'. | |||||
|
| |||||
| Zarys uprawy | |||||
| - Rozmnażanie. Wrotycz marunę rozmnaża się z siewu nasion, od stycznia do czerwca. Przy późniejszych terminach otrzymane jesienią rośliny wymagają doświetlania asymilacyjnego z przedłużeniem dnia do 16 godzin, w przeciwnym razie będą miały za krótkie pędy. Nasiona wysiewa się w szklarni do wielodoniczek wypełnionych wilgotnym substratem torfowym. W temperaturze 18–21°C zaczynają wschodzić po 14–21 dniach. - Sadzenie. Rozsadę można sadzić na plantacji (pod osłonami) po dalszych 4–6 tygodniach. Zagony gruntowe z ziemią macierzystą zaleca się uzupełnić 20-centymetrową warstwą torfu wysokiego zmieszanego z gliną (3 : 1). Optymalna gęstość sadzenia wynosi 64 rośl./m2. Do podpierania pędów wykorzystuje się siatki o oczkach 12,5 x 12,5 cm używane w uprawie chryzantem gałązkowych. - Podstawowe zabiegi. Rośliny powinno się regularnie dokarmiać, najlepiej z każdym podlewaniem, roztworami nawozów wieloskładnikowych (0,2%), wzbogaconych na trzy tygodnie przed planowanym kwitnieniem większą ilością potasu. Można więc podać na przykład Kristalon Czerwony (12+12+36+mikro), Superbę Zieloną (9+9+35) lub Peters Professional Potash Special (20+5+30). Wrotycz maruna ma duże zapotrzebowanie na światło, ale źle znosi bezpośrednie nasłonecznienie i temperaturę powietrza powyżej 17–20°C. Dlatego najwięcej problemów w uprawie tej rośliny sprawiają słoneczne poparzenia liści (chociaż są pokryte gęstym kutnerem) i zasychanie pąków kwiatostanowych. Te ostatnie uszkodzenia zdarzają się najczęściej wtedy, gdy gwałtownie wzrasta temperatura nocą. Maruny nie można więc uprawiać w krajach tropikalnych i na tym, między innymi, polega mocna pozycja holenderskiej produkcji tej rośliny. Na plantacji należy utrzymywać dużą wilgotność podłoża i powietrza, jednocześnie systematycznie wietrząc szklarnię lub tunel. Powodzenie zależy także od właściwego traktowania roślin regulatorami wzrostu — kwasem giberelinowym (GA3). W uprawie letniej stosuje się go w celu wydłużenia pędów maruny, a zimą dla zwiększenia liczby liści na pędach. U większości odmian wystarcza 2-, 3-krotne opryskiwanie GA3. Skracanie dnia przez zaciemnianie nie ma wpływu na termin kwitnienia maruny, jedynie na poprawę jakości zebranego plonu. Wyjątkiem są białe, pomponowe odmiany z serii Santana, bardzo dobrze plonujące również w warunkach dnia długiego. Uprawa — od siewu nasion do kwitnienia — trwa około 20 tygodni, a od sadzenia roślin na zagonach — mniej więcej 12 tygodni. - Zbiór kwiatów. Przypada w czasie, kiedy na pędach rozwinięte jest kilka koszyczków. Pędy przed przechowywaniem należy kondycjonować w preparacie Chrysal RVBN (lub OVB), który zapobiega więdnięciu liści i szypuł. Końce pędów zanurza się na jedną dobę w jego roztworze, na głębokość 5–10 cm. Kwiatostany tak potraktowane zachowują w chłodni trwałość do dwóch tygodni. Doświetlanie kwiatów ciętych w trakcie przechowywania (natężenie około 1000 luksów) zapobiega przedwczesnemu żółknięciu liści. Pędy po wyjęciu z chłodni należy przyciąć i wstawić do roztworu preparatu przedłużającego ich trwałość (np. Chrysal AKC — 4%). | |||||
|
| |||||
| Zabiegi ochrony roślin | |||||
| W warunkach wysokiej wilgotności podłoża i powietrza dużym zagrożeniem dla maruny jest mączniak prawdziwy (Oidium chrysanthemi), który można zwalczyć preparatami: Score 250 EC, Nimrod 250 EC, Saprol 190 EC lub Amistar 250 SC. Na wiosnę, szczególnie w kwietniu, rośliny atakuje zielona mszyca brzoskwiniowa (Nectarosiphon persicae), a jesienią brązowa mszyca złocieniówka (Macrosiphoniella sanborni), które udaje się zniszczyć przy użyciu środków: Croneton 100 EC, Aztec 140 EW i Methomex 200 SL. Podczas upalnego lata na marunach pojawiają się przędziorki. Do walki z tymi szkodnikami służą np.: Vertimec 018 EC, Talstar 100 EC, Nissorun 10 EC. Autorka pracuje w Katedrze Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu | |||||
