Numer 12/2000
Ostatnio rynek roślin doniczkowych wzbogaciła krzewinka z rodziny wrzosowatych, znana do niedawna tylko z produkcji szkółkarskiej i przeznaczana do ogrodu. Jest to golteria pełzająca (Gaultheria procumbens), która dorasta do około 15 cm wysokości i ma zimozielone liście, przy wystarczającej ilości światła przebarwiające się pod wpływem niskiej temperatury na bordowo.
| Potarte lub zmięte wydają silną woń, która pochodzi od olejków eterycznych znanych w kosmetyce jako "green oil". Najatrakcyjniejsze u golterii są jednak owoce, które w miarę dojrzewania czerwienieją i czynią z niej oryginalną bożonarodzeniową ozdobę (fot. 1). Choć niezbyt smaczne, są one jadalne. | ||||||
Doniczkowa uprawa golterii rozwija się, na przykład, w zachodnich Niemczech, gdzie roślina ta staje się alternatywą dla popularnego tam wrzośca delikatnego (Erica gracilis), którego ceny ostatnio spadają. Jednym z największych producentów tego typu golterii jest Willi Witjes z Kalkar, posiadający hektarowe szklarnie i kawałek pola wokół zabudowań. Ogrodnik ten uprawia też fuksje i azalie tak, by dochody w ciągu roku były mniej więcej równomiernie rozłożone. | ||||||
|
| ||||||
| Zysk i ryzyko | ||||||
| Golterie pojawiły się w jego gospodarstwie 4 lata temu w liczbie 20 tysięcy roślin, a w bieżącym sezonie było ich już 450 tys. Jak podkreśla W. Witjes, jest to trudna uprawa i wymaga dużej wiedzy oraz doświadczenia, jednak może przynosić dobre efekty ekonomiczne. Jeden z podstawowych problemów to antraknoza — choroba wywoływana przez grzyb Colletotrichum gloeosporioides — która potrafi w szybkim tempie zniszczyć plantację. Objawia się brunatnymi plamami na liściach, a następnie powoduje żółknięcie i zamieranie całej rośliny. Infekcji sprzyjają duża wilgotność powietrza i podłoża (ciężki, nieprzepuszczalny substrat), a także wysoka temperatura. | ||||||
|
| ||||||
| Długotrwała uprawa | ||||||
Willi Witjes produkuje golterie w cyklu dwuletnim, który rozpoczyna z początkiem sierpnia od sprowadzenia gotowej rozsady w multiplatach (fot. 2).
Młode rośliny są następnie doniczkowane (fot. 3) — bryła korzeniowa zostaje w pełni uformowana (fot. 4) dopiero po 6 tygodniach. Podłoże sporządzane jest na bazie torfu wysokiego (40% mieszanki stanowi torf słabo zmineralizowany, tzw. biały; drugie 40% — bardziej rozłożony, ciemniejszy; pozostałe 20% — zmielona, kompostowana kora) i ma pH 3,5.
W. Witjes nawozi rośliny pogłównie, z każdym podlewaniem podając roztwór mieszanki wieloskładnikowej o stężeniu 0,5 g/l. Początkowo zwraca szczególną uwagę na dokarmianie azotem, a od momentu kwitnienia roślin zwiększa udział potasu i fosforu w roztworze. Od czasu sprowadzenia materiału wyjściowego do kwietnia następnego roku golterie pozostają w szklarni, nieogrzewanej zimą oraz dobrze wietrzonej, a później przenoszone są na zewnątrz i ustawiane na czarnej agrotkaninie (fot. 5). Zanim trafią na pole, są, mniej więcej tydzień wcześniej, traktowane herbicydem — do zwalczenia chwastów W. Witjes stosuje Venzar 80 WP i Goal 240 EC. Przed nastaniem mrozów okrywa rośliny w polu białą agrowłókniną, która w klimacie zachodnioniemieckim służy raczej zabezpieczeniu liści i pędów przed intensywnym słońcem operującym zazwyczaj przy mroźnej pogodzie, niż przed zbyt niską temperaturą (zwykle nie spada ona tam poniżej –12°C). Golterie rozstawia się w miarę wzrostu; w tym gospodarstwie pod koniec uprawy jest ich 35 na metrze kwadratowym.
Aby rośliny mogły zawiązać owoce, kwiaty muszą zostać zapylone przez trzmiele. Willi Witjes nie ma z tym problemu, gdyż w okresie kwitnienia, które zaczyna się w maju, jego golterie są już wystawione na zewnątrz. Owoce pojawiają się niedługo po kwitnieniu (fot. 6), ale osiągają właściwe rozmiary i barwę dopiero jesienią. W Niemczech sprzedaje się doniczkowe golterie od sierpnia, września. Na początku ostatniego sezonu uzyskiwano za dwuletnie okazy cenę hurtową 1,40 DEM (detaliczną — 3 DEM).
| ||||||
|
| ||||||
| Nowoczesne nawadnianie | ||||||
| Podczas uprawy w polu golterie w gospodarstwie W. Witjesa są podlewane (a także nawożone i opryskiwane środkami ochrony roślin) za pomocą samojezdnych ramion nawadniających (fot. 5), powszechnie wykorzystywanych w zachodnich szkółkach roślin ozdobnych. Cena takiego pojedynczego urządzenia to 5–6 tys. DEM. | ||||||
|
| ||||||
| PODSTAWOWE ZASADY UPRAWY GOLTERII W POLSKICH WARUNKACH* | ||||||
| Długość uprawy - dwuletnia: doniczkowanie rozsad w 27.–29. tygodniu roku, czyli w czerwcu ® rośliny gotowe do sprzedaży we wrześniu, październiku; uprawa w nieogrzewanym tunelu; doniczki o średnicy 10–13 cm; - jednoroczna: doniczkowanie w 9.–11. tygodniu roku, czyli pod koniec lutego, na początku marca ® rośliny gotowe do sprzedaży w październiku, listopadzie (są mniejsze i mają drobniejsze, słabiej wybarwione owoce niż rośliny produkowane w cyklu dwuletnim); uprawa pod osłonami, a od połowy maja na zewnątrz; doniczki o średnicy 9 cm. Podłoże przepuszczalne, kwaśne (pH 3,5–4,2). Nawożenie - podstawowe — PG Mix (0,5 kg/m3 podłoża); - pogłówne — fertygacja albo nawozy o spowolnionym działaniu (Osmocote 5–6-miesięczny zmieszany z 8–9-miesięcznym, łącznie 1,5 kg/m3 podłoża), EC pożywki (roztworu nawozów) — 0,8–1 (golteria jest wrażliwa na zasolenie). Nawadnianie najlepiej podsiąkowe, które nie sprzyja rozwojowi antraknozy; konieczna jest miękka woda, która nie będzie alkalizowała podłoża. Temperatura na początku uprawy wyższa (16–18°C), później niższa; powyżej 25°C golteria przestaje rosnąć. Choroby i szkodniki - do walki z antraknozą zalecany jest antagonistyczny grzyb Trichoderma harzianum, w późniejszej fazie uprawy wskazane jest opryskiwanie roślin Sportakiem; zapobiegawczo dla ochrony przed patogenami odglebowymi zaleca się podlewać rośliny po doniczkowaniu preparatem Aliette 80 WP; - ze szkodników problemy może sprawiać przędziorek. Inne uwagi - jeśli brakuje w szklarni miejsca, rośliny z multiplatów mogą być przesadzone najpierw do tac o "oczkach" 5-milimetrowych, a dopiero później do finalnych doniczek; - zalecana gęstość uprawy roślin w doniczkach 10-centymetrowych na początku produkcji 90 sztuk/m2 (fot. 7), a pod koniec — 60 szt. (dla pojemników o średnicy 13 cm liczby te wynoszą, odpowiednio, 58 i 45); - należy cieniować rośliny podczas słonecznych dni; - w uprawie prowadzonej podczas kwitnienia pod osłonami konieczne jest wprowadzenie uli z trzmielami.
* według zaleceń firmy Novartis Seeds | ||||||
