Numer 05/2001
Przed miesiącem, w pierwszej części artykułu Autorzy definiowali pojęcie jędrności i przedstawiali przydatność tej cechy owoców do określania ich jakości. Obszernie omówili również metody pomiaru jędrności. Zainteresowanych tymi wstępnymi wiadomościami odsyłamy więc do numeru kwietniowego lub na naszą stronę internetową www.haslo.pl, gdzie w archiwum są dostępne numery HO z ostatnich dwóch lat (red.).
| Wskaźnik jakości | ||
| Wyniki degustacji owoców wskazują, że konsumenci są bardziej wrażliwi na różnice w teksturze (cecha zbiorcza zawierająca w sobie jędrność, kruchość, soczystość, zwartość) jabłka niż w smaku — choć przeczy to ich deklaracjom, w których smak jest wymieniany jako podstawowy wyróżnik jakości. Na podstawie przeprowadzonych w ISK badań wyznaczyliśmy przedziały optymalnej jędrności dla jabłek odmian 'Jonagold', 'Elstar' i 'Gloster'. Pomimo pewnych różnic pomiędzy badanymi odmianami, dla owoców przeznaczonych do konsumpcji powinna ona zawierać się w przedziale 50–60 N (ok. 5–6 kG). Ten poziom jędrności powinny reprezentować także inne odmiany jabłek o zwartym miąższu i postrzegane w ocenach jako twarde. Dla tych mniej twardych, jak 'Lobo' czy 'McIntosh', optymalna jędrność konsumpcyjna będzie zapewne nieco niższa, ale z całą pewnością nie mogą to być owoce suche i z początkami rozpadu mączystego. Przytoczone przedziały jędrności odnoszą się do jabłek ocenianych w momencie dojrzałości konsumpcyjnej, czyli w domu konsumenta. Owoce wyjmowane z obiektu przechowalniczego powinny być twardsze. O tym, o ile wyższa ma być ta wartość, decydować będzie wiele czynników, wśród nich najważniejsze to: stadium fizjologiczne, w jakim owoce trafiły do obiektu przechowalniczego, technologia przechowywania (chłodnia zwykła czy z KA), okres i warunki obrotu handlowego. | ||
|
| ||
| Wskaźnik terminu zbioru | ||
Od wielu lat prowadzone są badania mające na celu powiązanie zmian jędrności zachodzących w owocach podczas osiągania dojrzałości zbiorczej z wyznaczaniem optymalnego terminu ich zbioru. Niestety, wpływ warunków klimatycznych panujących w sezonie wegetacyjnym oraz zabiegi agrotechniczne często znacznie zakłócają charakter i tempo zmian jędrności. Nie podlega jednak dyskusji, że w miarę dojrzewania jabłek ich jędrność maleje. W tabeli podajemy przykładowe zakresy jędrności jabłek zarejestrowane podczas prowadzenia zbiorów owoców różnych odmian. Nie trzeba bezwzględnie trzymać się wyznaczonych przedziałów jędrności — można traktować je jako pomocny wskaźnik służący do wyznaczenia terminu zbioru. Pamiętać należy bowiem, że o dojrzałości fizjologicznej owoców podczas zbiorów i o ich przydatności do przechowywania decyduje także wiele innych czynników, jak choćby zawartość makro- i mikroelementów w owocach.
Oczywiście, mogą pojawić się w tym miejscu pytania: Czy pomiar jędrności owoców w ogóle ma sens? Czy warto posługiwać się chociażby najprostszym jędrnościomierzem? Odpowiedź na oba brzmi — tak! Mierząc jędrność jabłek w czasie zbioru producent zna początkową wartość tego parametru — przed umieszczeniem owoców w obiekcie przechowalniczym. Jeżeli jędrność zbieranych owoców jest znacznie niższa od dolnych granic przedstawionych w tabeli, należy oczekiwać, że osiągnęły już one dojrzałość konsumpcyjną i nie nadają się do przechowywania. Gdy wartość pomiaru odpowiada liczbom z tabeli, to należy wykorzystać dodatkowo jeszcze inny wskaźnik określania terminu zbioru, dla dokładniejszego określenia stanu fizjologicznego owocu. Sama jędrność nie może być podstawą podejmowania decyzji o zbiorze owoców — zwłaszcza przeznaczonych do złożenia w chłodni z kontrolowaną atmosferą. Podczas przechowywania owoców w najnowocześniejszym nawet obiekcie należy co pewien czas badać próbki owoców i szybkość spadku jędrności w stosunku do zarejestrowanej podczas zbiorów oraz sprawdzać, czy nie pojawiają się na jabłkach symptomy chorób fizjologicznych. Rejestrowanie tempa spadku jędrności może spowodować, że kolejność wyjmowania poszczególnych odmian z obiektu będzie inna niż ta, w której były zbierane i składane w komorze. Najczęściej kolejność jest taka sama, ale może zdarzyć się, że jędrność jabłek późniejszych odmian będzie ulegała szybszym zmianom i ich owoce trzeba będzie przeznaczyć do sprzedaży w pierwszej kolejności. Dysponując choćby najprostszym jędrnościomierzem sadownik może podejmować próby samodzielnego kontrolowania jakości jabłek. Dr inż. Dorota Konopacka i mgr inż. Krzysztof Rutkowski są pracownikami Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach | ||
