Numer 05/2001
Opracowany w Instytucie Warzywnictwa w końcu roku 1999 i opublikowany w "Haśle Ogrodniczym" nr 1/2000 "Program ochrony warzyw przed chwastami" wymaga uzupełnienia o nowe środki i zmiany w zaleceniach, wprowadzone od listopada 1999 r. do 14 lutego 2001 r. Zmian tych dokonano na podstawie najnowszych wyników badań przeprowadzonych w Instytucie Warzywnictwa.
| Generyki | |
| W obrocie handlowym pojawiają się nowe herbicydy odtwórcze (tzw. generyki), czyli środki produkowane przez różne firmy po upływie okresu ochrony patentowej produktu oryginalnego. Są one badane w Instytucie Warzywnictwa, ale zazwyczaj zakres ich stosowania przedstawiony w etykiecie-instrukcji dołączonej do opakowania jest ograniczony do kilku ważniejszych gatunków roślin. Dlatego też, chociaż zawierają taką samą substancję biologicznie czynną, jak produkt oryginalny, nie można ich zalecać i wykorzystywać w praktyce w takim samym zakresie. Powodem tego jest brak badań skuteczności biologicznej środka w naszych warunkach i — w konsekwencji tego — rejestracji. Do takich preparatów należy, między innymi, Cliophar 300 SL. W odróżnieniu od oryginalnego produktu (Lontrel 300 SL) nie zaleca się go w uprawach warzyw kapustnych przeznaczonych do spożycia — może być wykorzystywany tylko na plantacjach kapusty nasiennej (0,4–0,5 l/ha) oraz cebuli z siewu (tylko w dawce 0,3 l/ha). Generykami są też Inter-Metribuz 70 WG (metrybuzyna) i Panida 330 EC (pendimetalina). Pierwszy z wymienionych środków może być używany, podobnie jak Sencor 70 WG, do ochrony upraw pomidorów, zaś Panida 330 EC — między innymi — cebuli. Ciągle rejestrowane są nowe generyki glifosatu. Do zwalczania perzu i innej niepożądanej roślinności w zespołach uprawek poprzedzających uprawę warzyw, a także do przedwschodowego zwalczania chwastów na plantacjach roślin o długim okresie od siewu do wschodów (np. cebula, marchew) polecane są różne glifosaty, między innymi Avans 330 SL, Roundup Ultra 360 SL. Lista środków zawierających tę substancję biologicznie czynną dopuszczonych do ochrony warzyw została uzupełniona o Rofosat 360 SL, Dominator 360 SL, Glifopol 360 SL, Klinik 360 SL, Klinik 450 SG, Klinik Suchy 600 SG, Roundup Max 680 SG. Inne zarejestrowane w Polsce glifosaty (Agrofarm Glyfosat 360 SL, Glyfos 360 SL, Tajfun 360 SL, Atut 360 SL, Madrigal 360 SL, Kosmik 360 SL) w warzywnictwie nigdy nie były badane, nie są dopuszczone do odchwaszczania warzyw i nie powinny być stosowane. Zwracam na to uwagę, ponieważ producenci warzyw spotykając się z nieznanymi glifosatami i nie znajdując w ich etykietach-instrukcjach zaleceń dla warzyw pytają, czy mogą te preparaty wykorzystywać. | |
|
| |
| Brokuł | |
| Z ważniejszych zmian w "Programie ochrony warzyw" można wymienić dopuszczenie odchwaszczania brokuła włoskiego trifluraliną w formie herbicydu Triflurotox 480 EC. Środek ten — do mieszania z glebą przed sadzeniem rozsady — zaleca się w dawce 1,25–2 l/ha. Brokuł włoski nabiera coraz większego znaczenia, a Triflurotox 480 EC jest jedynym herbicydem dopuszczonym do jego ochrony przed chwastami. Innych herbicydów zalecanych dla warzyw kapustnych (np. innych trifluralin, a także Devrinolu 450 SC, Stompu 330 EC, Ramrodu Flo 480 SC, Butisanu 400 SC, Goalu 240 EC) nie można u nas używać do odchwaszczania brokuła, gdyż nie są dopuszczone do tego celu. Rejestracja herbicydu Triflurotox 480 EC uwzględnia też rzodkiew i rzodkiewkę, ale tylko w uprawie na nasiona. | |
|
| |
| Pomidor polowy | |
| Nowym herbicydem przeznaczonym do zwalczania chwastów w uprawach pomidorów jest Plateen 41,5 WG. Zawiera on metrybuzynę, czyli taki sam składnik biologicznie czynny, jak Sencor 70 WG, oraz nową substancję — flufenacet. Ich mieszanina charakteryzuje się szerokim zakresem działania chwastobójczego. Skutecznie zwalcza między innymi żółtlicę drobnokwiatową, a nawet ogranicza zachwaszczenie psianką czarną, odporną na herbicydy dotychczas zalecane dla upraw pomidorów. Plateen 41,5 WG można stosować (1,5–2 kg/ha) przed sadzeniem rozsady na dobrze uprawioną, wilgotną glebę, bez mieszania z nią. Zazwyczaj wystarcza dawka nie większa niż 1,5 kg/ha. Około 2 tygodnie po sadzeniu rozsady pomidorów sadzarką dobrze jest dodatkowo zastosować obniżoną do 0,25 kg/ha dawkę herbicydów Sencor 70 WG lub Wisar 70 WG (w celu zwalczenia chwastów, które łatwo kiełkują na skutek wzruszenia wierzchniej warstwy gleby przez elementy robocze sadzarki). Zabieg nimi można wykonać pasmowo — tylko w rzędach roślin — lub na całej powierzchni. | |
|
| |
| Burak ćwikłowy | |
| Do ochrony buraka ćwikłowego został dopuszczony Buramet 70 WG (metamitron). Zaleca się go w terminie do 3 dni po siewie buraków lub po ich wzejściu, do fazy 2–4 liści (w dawce 5 kg/ha). W zabiegach powschodowych wskazane jest dodanie do cieczy użytkowej środka wspomagającego — może to być na przykład Atpolan 80 EC (1,5 l/ha). Wtedy dawkę samego herbicydu można obniżyć do 4 kg/ha. Można go również dzielić na dwie dawki — pierwszy zabieg (2 kg/ha) wykonać w okresie po wytworzeniu liścieni do fazy 2–4 liści buraka, gdy chwasty są w fazie liścieni; drugi (2 kg/ha) — 7–10 dni później. Do każdego zabiegu wskazany jest dodatek Atpolanu 80 EC (1,5 l/ha) do cieczy użytkowej. Opryskiwanie Burametem 70 WG jest możliwe także do 3 dni po siewie. Dawkę preparatu obniża się do 3 kg/ha i dodatkowo po wschodach — w miarę potrzeby — opryskuje się plantację tym samym środkiem w dawkach dzielonych (2 x 2 kg/ha). Zamiast Burametu 70 WG po wschodach buraka można użyć innych zalecanych herbicydów (np. Expander Top 400 SC, Betanal Progress 274 OF). Kemifam Super Koncentrat 320 EC to nowy herbicyd do stosowania po wschodach buraka ćwikłowego. Środek można stosować jednorazowo w fazie 4 liści buraka (3 l/ha), ale lepiej w dawkach dzielonych, dwukrotnie (po 1,5 l/ha) od fazy 2 liści buraka lub trzykrotnie (po 1 l/ha) niezależnie od fazy wzrostu buraka, w odstępach 5–10-dniowych. | |
|
| |
| Korzeniowe | |
| Herbicydu Gesagard 500 SC (500 g prometryny w 1 l preparatu) nie można nazwać nowym, gdyż nie jest to nic innego, jak od wielu lat zalecana prometryna zawarta w preparacie Gesagard 50 WP. W odróżnieniu od "starego" Gesagardu 50 WP (proszek do zawiesin) nowy preparat ma formę płynną (jest wygodniejszą w użyciu stężoną zawiesiną do rozcieńczania wodą). Zakres stosowania tego środka, wykorzystywanego dotąd głównie do odchwaszczania marchwi, pietruszki, selera, pora uzupełniono o pasternak. Zatem do odchwaszczania tego ostatniego gatunku polecane są obecnie już dwa herbicydy, mianowicie Racer 250 EC (2 l/ha — do 5 dni po siewie) i Gesagard 500 SC — do 10 dni po siewie lub po wschodach, w fazie 3–5 liści pasternaku. Zalecana dawka to 1,5–2,5 l/ha. Po wschodach środek może powodować przemijające uszkodzenia pasternaku, szczególnie gdy maksymalna zalecana dawka zostanie użyta w temperaturze powyżej 25°C, a także gdy zabieg wykonano zbyt późno (kiedy pasternak jest już silnie rozrośnięty i ma dużą powierzchnię liści). Producenci tego warzywa sądzą, że roślinę tę można odchwaszczać w taki sam sposób, jak marchew i pietruszkę. Tymczasem herbicydów zalecanych dla tych ostatnich — takich jak pendimetalina (np. Stomp 330 EC), linuron (np. Afalon Dyspersyjny 450 SC) i innych prometryn — w uprawach pasternaku się nie poleca, nie jest on bowiem wymieniany w instrukcjach-etykietach dołączonych do opakowań tych środków. | |
|
| |
| Cebula | |
| Zestaw środków zalecanych do stosowania na plantacjach cebuli został uzupełniony o Aliacine 400 EC (chlorprofam). Herbicydy zawierające tę substancję biologicznie czynną są od dawna wykorzystywane w większości krajów, gdzie uprawiana jest cebula. Aliacine 400 EC w uprawie cebuli z siewu można stosować (w dawce 3–5 l/ha) po przejściu fazy "flagi" i ukazaniu się pierwszego liścia właściwego, gdy siewki cebuli mają około 5–6 cm wysokości. Środek ten działa głównie w okresie kiełkowania chwastów. Ponadto ma też dość wąskie spektrum zwalczanych gatunków. Dlatego powinien być używany wyłącznie uzupełniająco, po innych herbicydach wykorzystanych przed wschodami cebuli, najlepiej po środkach, których substancją biologicznie czynną jest propachlor (np. Ramrod Flo 480 SC) lub po mieszaninie pendimetaliny (Stomp 330 EC) z propachlorem. Może być też zastosowany, gdy bezpośrednio po siewie cebuli był użyty sam Stomp 330 EC, ale na polach, na których nie występuje masowo starzec zwyczajny i żółtlica drobnokwiatowa. Od fazy 1,5–2 liści zalecana jest też mieszanina, w której skład wchodzi Aliacine 400 EC (1 l/ha) i Galigan 240 EC (0,1 l/ha). Można ją stosować trzykrotnie, w odstępach 5–7 dni. Ma ona szerszy zakres zwalczanych chwastów niż sam Galigan 240 EC i zmniejsza zachwaszczenie gwiazdnicą pospolitą, na którą herbicydy zawierające oksyfluorofen (Galigan 240 EC i Goal 240 EC) działają bardzo słabo. Nie zaleca się stosować Aliacine 400 SC z herbicydem Goal 240 EC. Aliacine 400 EC, w dawce 3–6 l/ha, może być też używany w uprawie cebuli z dymki, do 5 dni po sadzeniu lub po wschodach, gdy rośliny cebuli mają około 5 cm wysokości — przed wschodami chwastów, najlepiej po wcześniej zastosowanych innych herbicydach. | |
|
| |
| Dyniowate | |
| Command 360 CS jest nową formą użytkową (zawiesina kapsułek do rozcieńczania wodą) chlomazonu, czyli takiej samej substancji biologicznie czynnej, jak w dotychczas zalecanym środku — Command 480 EC. Nowy Command 360 CS różni się zakresem stosowania i dawkami od preparatu Command 480 EC — w uprawie ogórków, dyni i cukinii środek najlepiej stosować bezpośrednio, a najpóźniej do 2 dni po siewie, w dawce 0,66 l/ha Możliwe jest też wykorzystywanie mieszaniny Command 360 CS (0,33 l/ha) ze środkiem Alanap 23,7 SL (10 l/ha). W odróżnieniu od herbicydu Command 480 EC nowy Command 360 CS zalecany jest też na plantacjach cukinii i dyni z rozsady. Zabieg należy wykonać na dobrze uprawioną glebę, najlepiej bezpośrednio przed sadzeniem. Herbicyd ten może być używany w uprawie grochu (0,33 l/ha) sam lub w mieszaninie z Afalonem Dyspersyjnym 450 SC (1 l/ha). | |
|
| |
| Graminicydy | |
| Lista graminicydów do selektywnego zwalczania chwastów jednoliściennych, głównie chwastnicy jednostronnej i perzu, po wschodach lub sadzeniu warzyw została uzupełniona o Gallant Plus 104 EC, Fusilade Forte 150 EC i Leopard 05 EC. Pierwszy z wymienionych jest odpowiednikiem zalecanego w "Programie..." środka Perenal 104 EC i może być stosowany w taki sam sposób. Do zalet Gallantu Plus 104 EC należy zaliczyć, między innymi, skuteczne zwalczanie wiechliny rocznej, na którą większość zalecanych graminicydów działa słabo. Na uwagę zasługuje też mała jego dawka (0,5 l/ha) wystarczająca do zniszczenia rocznych chwastów jednoliściennych. Jego wadą jest dość długi okres karencji (np. dla marchwi, cebuli — 60 dni). Fusilade Forte 150 EC to podobny środek do zalecanego od wielu lat Fusilade Super 125 EC. Jednak różni się tym, że zawiera więcej substancji biologicznie czynnej. Do zwalczania samosiewów zbóż środek ten zaleca się w dawkach 0,5–0,75 l/ha. Roczne chwasty jednoliścienne (np. chwastnicę jednostronną) zwalcza w dawkach 0,75–1 l/ha, a perz — 2–2,5 l/ha. W odróżnieniu od Fusilade Super 125 EC, w uprawach wielu gatunków warzyw (np. cebuli, marchwi, pora) środek ten można stosować metodą dawek dzielonych, a więc do zwalczania chwastów jednoliściennych dwukrotnie po 0,3–0,4 l/ha, a perzu po 1–1,25 l/ha w odstępach co 10–14 dni. Leopard 05 EC można stosować w uprawach cebuli i kapusty głowiastej do zwalczania rocznych chwastów jednoliściennych, np. chwastnicy jednostronnej (w dawce 0,75–1,5 l/ha) i perzu (2–3 l/ha). Rozszerzono rejestrację graminicydu Select Super 120 EC o nowe rośliny — bób, fasolę, pietruszkę, pomidor, por z siewu i z rozsady. "Program ochrony warzyw" jest tworzony w oparciu o aktualny wykaz środków zarejestrowanych i dopuszczonych do obrotu handlowego w Polsce. Nie jest to równoznaczne z tym, że wszystkie środki w nim wymieniane można znaleźć na rynku. Decyzja o tym, czy dany preparat będzie dostępny, zależy wyłącznie od producentów środków ochrony roślin i firm zajmujących się ich dystrybucją. Nie zawsze problem ochrony przed chwastami można rozwiązać herbicydami. Wprawdzie po ich zastosowaniu otrzymuje się najlepsze efekty ograniczenia ujemnych skutków wystąpienia chwastów, ale jednak nie powinno się zapominać o zabiegach profilaktycznych i agrotechnicznych — trzeba tworzyć integrowany system ochrony przed chwastami. |