• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 06/2001

UPRAWA PAPRYKI SŁODKIEJ W POLU, cz. II

Przed miesiącem, w numerze majowym przedstawiliśmy pierwszą część artykułu omawiającą wymagania klimatyczno-glebowe papryki uprawianej w polu, jej potrzeby pokarmowe i wynikające z nich nawożenie. Poniżej — produkcja rozsady i dalsza uprawa tego warzywa (red.).
Produkcja rozsady
T e r m i n y. Ze względu na duże wymagania środowiskowe i długi okres wegetacji, paprykę uprawia się wyłącznie z rozsady przygotowanej w szklarniach lub tunelach foliowych. Produkcja rozsady do uprawy w polu trwa około 8 tygodni. Optymalnym terminem siewu nasion w mnożarce są ostatnie dni marca lub początek kwietnia. Dla wielu producentów może się on wydawać zbyt późny, jest jednak optymalny, gdyż właśnie z wtedy posianych nasion uzyskuje się w ciągu 8 tygodni rośliny z zawiązanymi pąkami kwiatowymi, wysokości 15–25 cm, o szyjce korzeniowej grubości 6–8 mm. Rozsada starsza, o drewniejącej już łodydze i (niekiedy) z rozwiniętymi pąkami kwiatowymi trudniej regeneruje system korzeniowy po posadzeniu na miejsce stałe, co może być powodem późniejszego i słabszego plonowania.
W y s i e w. Zaprawione nasiona wysiewa się do skrzynek w świeże, wilgotne i równo ugniecione podłoże. Do skrzynki o wymiarach 30 x 40 cm wysiewa się je w rzędy odległe o 3–4 cm, a następnie przykrywa się 0,4-cm warstwą piasku rzecznego. Z obsianej jednym gramem nasion skrzynki można otrzymać 100–120 sztuk dobrej rozsady. W temperaturze 25–30°C i przy 70–75% wilgotności podłoża nasiona papryki kiełkują po 10–15 dniach. Do wzrostu siewek korzystniejsza jest niższa temperatura: 20–25°C w dzień i 17–20°C w nocy. Po rozłożeniu liścieni i w fazie pojawienia się pierwszego liścia właściwego pikuje się siewki, wybierając tylko silne, zdrowe. Zdeformowane i słabe — te, które nie zrzuciły okrywy nasiennej — nie nadają się do pikowania.
R o z s a d a d o n i c z k o w a n a. Ze względu na trudną regenerację systemu korzeniowego papryki, produkcja rozsady w doniczkach, chociaż droższa, jest korzystniejsza niż jej przygotowywanie na zagonach i "rwanie" przy sadzeniu na miejsce stałe. Z doniczkowanej otrzymuje się wcześniejszy i większy plon dojrzałych owoców. Do produkcji tym sposobem najlepsze są doniczki plastikowe lub cylinderki foliowe o średnicy 8–10 cm wypełnione podłożem z torfu wysokiego, ziemi kompostowej i piasku (2 : 1 : 1).
Rozsadę można produkować również w doniczkach ziemnych. Istotne jest prawidłowe dobranie komponentów do ich wyrobu i wykonanie partii próbnej tych doniczek dla ustalenia właściwego stopnia sprasowania. Wykazano, że w doniczkach o zbyt silnie zgniecionym podłożu korzenie młodych roślin źle się rozwijają, zaś doniczki za luźne rozsypują się. Dobre doniczki ziemne można wykonać ze zmieszanych w równych ilościach: ziemi gliniastej, torfu wysokiego i obornika przekompostowanego z darnią i liśćmi. W zależności od wyników partii próbnej, można dodać niewielkie ilości piasku i krowieńca.
R o z s a d a n i e d o n i c z k o w a n a ("rwana"). Taka produkcja jest mniej kosztowna — można ją polecać producentom prowadzącym uprawy na dużych powierzchniach, z przeznaczeniem owoców dla przetwórstwa. Siewki pikuje się bezpośrednio do podłoża (takie samo, jak do produkcji rozsady doniczkowanej) w tunelach foliowych w rozstawie 10 x 10 cm lub 10 x 8 cm. W obiekcie utrzymuje się temperaturę 20–22°C w dzień i 16–18°C w nocy oraz wilgotność podłoża około 70% i powietrza — nie wyższą niż 60%.
P i e l ę g n a c j a. Rozsadę należy podlewać w godzinach przedpołudniowych: doniczkowaną bardzo często, w miarę wysychania podłoża, niedoniczkowaną — rzadziej, lecz bardzo obficie. Przy niedostatecznej zasobności podłoża w składniki mineralne należy rozsadę l- lub 2-krotnie zasilić (podlewając lub opryskując), 0,2–0,4% roztworem nawozów wieloskładnikowych.
Na kilka dni przed przewidywanym terminem sadzenia w pole rozsada wymaga hartowania — poprzez ograniczenie podlewania, obniżenie temperatury pomieszczenia i intensywne wietrzenie. Ponadto w przypadku rozsady niedoniczkowanej konieczne jest nacięcie podłoża między roślinami dla uzyskania pojedynczych, bardziej zwartych brył korzeniowych.

Sadzenie roślin
W naszych warunkach klimatycznych, w zależności od regionu, optymalnym terminem sadzenia rozsady są ostatnie dni maja lub pierwsze czerwca. Wcześniejsze nie są wskazane, gdyż w drugiej połowie maja występują często duże wahania dobowe temperatury powietrza — rośliny wówczas rosną i ukorzeniają się powoli. Młoda rozsada sadzona później, przy bardziej korzystnych warunkach termicznych, zdecydowanie szybciej wznawia wzrost. Istotne znaczenie ma także pogoda podczas sadzenia — odpowiednia jest pochmurna i bezwietrzna. W dni słoneczne i upalne można sadzić paprykę — w wilgotną glebę — tylko w godzinach popołudniowych. W warunkach suszy glebowej, bez możliwości nawadniania roślin, należy zaczekać z sadzeniem na bardziej korzystne warunki lub, w ostateczności, przy sadzeniu ręcznym tuż przed sadzeniem wlewać wodę w dołki przygotowane pod rośliny.
Rozstawa, w jakiej sadzi się paprykę słodką w polu, uzależniona jest od siły wzrostu odmiany oraz przewidywanego sposobu pielęgnacji roślin. Za optymalną uważa się rozstawę rzędów 50–60 cm i 30–50 cm w rzędzie. Takie rozstawy zaleca się zazwyczaj przy ręcznym sadzeniu i pielęgnacji roślin. Na dużych plantacjach, gdzie prace są zmechanizowane, rozstawy rzędów (65–70 cm) dostosowuje się do rozstawy kół ciągnika. Warto też pozostawić kilka rzędów nieobsadzonych na drogi przejazdowe dla ciągnika — ułatwia to pracę z opryskiwaczem, zabiegi agrotechniczne, zbiór i załadunek owoców.
Rośliny papryki wymagają głębokiego sadzenia — tuż pod pierwsze liście. Przy sadzeniu ręcznym umieszcza się rośliny w uprzednio wykopanych dołkach lub wyoranych bruzdach i mocno dociska ziemią. Na dużych plantacjach sadzi się rozsadę mechanicznie. Kilka dni po posadzeniu należy uzupełnić ewentualne "wypady" lub wymienić rośliny słabe. Dlatego też potrzebna jest rezerwa rozsady wynosząca około 5% roślin.

Dobór odmian
O sukcesie w produkcji papryki w polu w dużym stopniu decyduje dobór właściwej odmiany, dostosowanej do uprawy w mniej korzystnych warunkach środowiska. Obszerną charakterystykę tych polecanych do uprawy w naszym klimacie, ze szczególnym uwzględnieniem odmian rodzimej hodowli zamieściło "Hasło Ogrodnicze" w numerze 9/2000.

Pielęgnacja
Po posadzeniu roślin wilgotność gleby powinna wynosić około 70%. Gwarantuje to szybkie i równomierne korzenienie się. Zbyt obfite nawadnianie lub intensywne opady w tym okresie mogą być powodem płytkiego i słabego korzenienia się papryki. N a w a d n i a n i e jest wskazane w ciągu całego okresu wegetacji w polu, gdyż polepsza jakość plonu i jego wielkość.
Bardzo ważnym zabiegiem jest z w a l c z a n i e c h w a s t ó w — ręczne lub mechaniczne, połączone z płytkim spulchnianiem gleby. W uprawie papryki w polu można również prowadzić z nimi walkę chemiczną. Polecane są następujące preparaty: Stomp 330 EC, Devrinol 450 SC, Goal 240 EC, z których można korzystać według zaleceń "Programu ochrony warzyw przed chwastami na lata 2000–2001" (HO l/2000).
Papryka w polu jest bardzo wrażliwa na wiatr, wskazane jest więc w y k o r z y s t a n i e o s ł o n w jej uprawie. Mogą to być różne siatki, które w zależności od wielkości oczek redukują prędkość wiatru na osłanianej powierzchni o 40–50%. Ich zaletą jest łatwość użycia i minimalne zacienianie roślin uprawnych. Dobre rezultaty uzyskuje się stosując naturalne osłony z roślin kukurydzy lub słonecznika. Najlepszą naturalną osłonę stanowi łan o szerokości 1,0–1,2 m, który składa się z czterech rzędów słonecznika lub kukurydzy. Termin wysiewu nasion roślin osłonowych przypada na koniec kwietnia, orientacyjna norma wysiewu dla słonecznika — około 0,8 kg/100 m2, kukurydzy pastewnej lub cukrowej — 3–5 kg/100 m2. Rośliny osłonowe zmniejszają prędkość wiatru już, gdy osiągną wysokość 80–90 cm, co zazwyczaj ma miejsce w 2., 3. dekadzie czerwca i są skuteczne pod tym względem do końca wegetacji papryki w polu. Osłony należy lokalizować na brzegu pola, od strony przeważających wiatrów. Na mniejszych plantacjach można osłaniać nimi wszystkie krawędzie uprawy, zaś na dużych stosuje się osłony pasowe co 10–15 m wzdłuż dróg przejazdowych. We wrześniu stają się one bardziej przepuszczalne dla wiatru z powodu zasychania liści. Naturalne osłony oddziałują korzystnie na temperaturę powietrza i gleby na chronionym polu, a także ograniczają parowanie wody z gleby, co zapewnia korzystniejsze warunki wilgotnościowe uprawianym roślinom.
Ze względu na konkurencję roślin osłonowych i papryki o wodę i składniki pokarmowe, a także zacienienie przez wysoko rosnącą kukurydzę lub słonecznik rosnącej w ich bezpośrednim sąsiedztwie papryki, w odległości do 1,0–1,5 m od osłony wzrost papryki oraz jej plonowanie mogą być słabsze.

Ściółkowanie
Na wielkość, jakość i wczesność plonu polowej papryki w naszym klimacie korzystnie wpływa ściółkowanie gleby. Do tego celu najczęściej stosowane są ściółki syntetyczne — czarna folia polietylenowa (grubości 0,03–0,05 mm) oraz także ciemna, gruba włóknina polipropylenowa (o masie 60 g/m2). Skutecznie ograniczają one wzrost chwastów i poprawiają warunki mikroklimatyczne wokół uprawianych roślin. Można także wykorzystywać ściółki organiczne — przekompostowaną (z dodatkiem azotu w ilości l kg/m3) i frakcjonowaną korę lub trociny drzew iglastych. Materiały te są rozkładane warstwą o grubości 8–10 cm na polu kilka dni po posadzeniu rozsady. Ściółki organiczne spełniają takie same funkcje, jak syntetyczne, a ponadto wpływają korzystnie na rozwój mikroflory glebowej. Dużą ich zaletą jest to, że po zakończeniu uprawy nie muszą być usuwane z pola tak, jak syntetyczne, lecz po przyoraniu ulegają w glebie rozkładowi, co przyczynia się do wzrostu ilości materii organicznej w warstwie ornej.

Zbiór owoców
Największą popularnością na rynku cieszą się w pełni dojrzałe i duże owoce papryki słodkiej. Z tego względu za najbardziej właściwą fazę dojrzałości zbiorczej owoców należy uznawać początki uzyskiwania barwy typowej dla owoców danej odmiany. Te wielkoowocowe odznaczają się dłuższym okresem wegetacji. Przyspieszenie dorastania i dojrzewania owoców papryki w uprawie polowej można uzyskać ogławiając każdy z pędów rośliny nad najwyższym zawiązkiem, z pozostawieniem nad nim 2, 3 liści. Zabieg ten wykonuje się w okresie dorastania i przebarwienia się pierwszych owoców na roślinie, co — w zależności od przebiegu pogody w danym roku oraz wczesności uprawianych odmian — przypada na ostatnie dni lipca i pierwszą dekadę sierpnia. Zabieg ten jest bardzo pracochłonny, ale daje wymierne efekty przyspieszając plonowanie o 10–14 dni odmian wielkoowocowych, których owoce zaczynają dojrzewać na początku września, a niekiedy nawet w drugiej połowie tego miesiąca.
Owoce zielone nie mają obecnie zbytu i powinny być zbierane przed przymrozkami jesiennymi. Z uwagi na kruchość pędów papryki obciążonej owocami zbiór wymaga dużej ostrożności i powinien być wykonywany przy użyciu sekatora.
Plon papryki słodkiej w uprawie polowej, w roku korzystnym dla warzyw ciepłolubnych, może dochodzić do około 50 ton handlowych owoców z hektara. W latach mniej sprzyjających (tak, jak ubiegły) waha się on od 20 do 40 ton z hektara. Producenci papryki z rejonu Lubelszczyzny za satysfakcjonujący ekonomicznie uznają plon handlowy 25–30 t/ha.

Prof. dr hab. Halina Buczkowska jest pracownikiem Akademii Rolniczej w Lublinie