• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 07/2001

ZIELONE DODATKI BUKIECIARSKIE

Tworzenie nowoczesnych kompozycji roślinnych polega przede wszystkim na umiejętnym łączeniu ogólnie dostępnych kwiatów ciętych — na przykład róż, chryzantem, lilii, gerber — z ciekawymi dodatkami. Są to liście palm, paproci, gałązki krzewów, ale coraz częściej także oryginalne rośliny o zielonych kwiatach lub owocach bądź o wyjątkowo delikatnych, baldachowatych kwiatostanach. Wiele z tych gatunków może być produkowane w naszych warunkach, nawet w polu. Zasługują więc na większe zainteresowanie.
Rośliny o zielonych kwiatach
- Molucella laevis zwana jest powszechnie "dzwonkami irlandzkimi". Uprawiano ją w USA już w latach 50., ale w Europie przyjęła się dopiero 20 lat później. Wbrew swojej zwyczajowej nazwie, pochodzi z północno-zachodniej części Indii. Roślina osiąga wysokość 30–60 cm, liście ma naprzeciwległe, jajowate lub zaostrzone, niemal trójkątne. Ozdobą M. laevis są zielone kielichy kwiatowe średnicy 2–3 cm, o zrośniętych działkach, dzwonkowate lub podobne do muszli (fot. 1). Wyrastają po sześć w okółkach zebranych w długie kłosy i osłaniają drobne, białe lub różowe kwiaty. Rośliny te wykorzystywane są zarówno do świeżych (fot. 2), jak i suchych kompozycji.

FOT. 1. MOLUCELLA LAEVIS




FOT. 2. MOLUCELA W KOMPOZYCJI


Pole do uprawy M. laevis powinno być osłonięte od wiatru i nasłonecznione, a gleba żyzna oraz przepuszczalna. Produkowane w chłodnych rejonach naszego kraju rośliny te słabo kwitną, a ich kielichy brunatnieją, dlatego tam zaleca się sadzić M. laevis w szklarni lub tunelu.
Pędy przeznaczone do świeżych bukietów należy ścinać rano lub wieczorem, w stadium, gdy w kłosach rozwinięta jest przynajmniej połowa "kwiatów". Do przedłużania trwałości służą preparaty Chrysal CVB lub Chrysal Clear. Z kolei pędy, które mają być składnikiem suchych bukietów, zaleca się ścinać w pełni kwitnienia, a po usunięciu wszystkich liści suszyć wieszając w pęczkach, które trzeba ściśle wiązać, aby zapobiec skręcaniu się pędów. Barwa zasuszonych roślin zależy od temperatury powietrza podczas ich suszenia. W niskiej kielichy brunatnieją, a w wysokiej szybko zasychają, zachowując zieloną barwę. Zasuszona M. laevis ma bardzo kruche kielichy, dlatego jej pędy przed suszeniem utrwala się w roztworze gliceryny (5%), dzięki czemu stają się bardziej elastyczne.
- Szanta zwyczajna (Marrubium vulgare) 'Grüner Pompon' osiąga wysokość 50 cm. Cała roślina pokryta jest delikatnym kutnerem. Dolne liście ma sercowate, a górne jajowate, wszystkie nierówno karbowane i nieco pomarszczone. Małe, białe kwiaty otoczone są szorstkimi, szarozielonymi kielichami kwiatowymi z długimi, kłującymi ząbkami. Kielichy zebrane są na pędach piętrowo w kulistych niby-okółkach i wyglądają jak zielone pompony. Pędy szanty należy zbierać już na początku kwitnienia, aby uniknąć brunatnienia kielichów w czasie przekwitania.
- Przewiercień (Bupleurum griffithii) pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Dorasta do wysokości 70 cm. Pędy ma sztywne i żółte, a liście małe, jajowate, przerośnięte przez pędy. Główną ozdobą rośliny są drobne, żółte kwiaty, otoczone zielonymi przykwiatkami, zebrane w małe baldaszki o średnicy około 5 cm. W uprawie najczęstsza jest odmiana o żywozielonych przykwiatkach i złocistożółtych kwiatach (fot. 3). W polu przewiercień dobrze rośnie w miejscach osłoniętych od wiatru, na żyznej, wapiennej glebie. Pędy powinno się zbierać wówczas, gdy w baldachach rozwinięta jest 1/3 kwiatów.

FOT. 3. BUPLEURUM GRIFFITHII


- Ambrosiana mexicana to roślina o długich (100 cm), zielonych, nierozgałęzionych i giętkich pędach. Liście ma żywozielone, trójklapowe lub oszczepowate. Małe, zielone kwiaty o cierpkim zapachu wyrastają w pęczkach, a te skupione są w długą, podobną do lisiego ogona, wiechę. Ambrosiana 'Green Magic' różni się od wyżej wymienionego gatunku silniejszym wzrostem (120 cm), a także intensywniejszą zielenią liści i kwiatów (fot. 4). W uprawie polowej roślina udaje się w miejscach osłoniętych od wiatru, na żyznej oraz przepuszczalnej glebie.

FOT. 4. AMBROSIANA MEXICANA 'GREEN MAGIC'



Rośliny o zielonych owocach
- Trojeść rozdęta (Asclepias physocarpa, syn. Gomphocarpus physocarpus) jest szybko rosnącym półkrzewem, którego wysokość dochodzi do 2 m. Pochodzi z Afryki, ale zadomowiła się też w krajach śródziemnomorskich. Pędy tej rośliny są jasnozielone, lekko zdrewniałe, a zarazem giętkie, pokryte włóknistą korą. Trojeść ma liście lancetowate, naprzeciwległe, ciemnozielone, z jaśniejszym nerwem wzdłuż każdej blaszki. W kątach liści wyrastają baldachy kremowobiałych kwiatów. Ozdobą trojeści są wyjątkowo trwałe owoce — jasnozielone, balonikowato rozdęte torebki, o obwodzie około 6 cm, z zielonymi, szczeciniastymi wyrostkami i białymi prążkami (szwy).
Trojeść w naszych warunkach można uprawiać jedynie w szklarni lub w tunelu, ponieważ owoce roślin polowych tracą walory ozdobne. Torebki pod wpływem deszczu i niskiej temperatury brunatnieją, a później gniją lub zasychają. Dla celów bukieciarskich zbiera się pędy, które mają około 10 owoców (fot. 5). Końce pędów zanurza się w gorącej wodzie, aby pozbyć się wyciekającego soku mlecznego. Przed sprzedażą należy usunąć także wszystkie liście i pędy boczne pozbawione owoców, a następnie przyciąć wierzchołki. Trwałość ściętych pędów wynosi mniej więcej 14 dni. Słabe pędy raczej się wyrzuca, ale zebrane z nich owoce sprzedawane są na Zachodzie w opakowaniach z folii, po 20 sztuk. Zielone "baloniki" zachowują świeżość przez co najmniej 2 tygodnie.

FOT. 5. OWOCUJĄCE PĘDY TROJEŚCI ROZDĘTEJ


- Gąbczak kanciasty, inaczej trukwa ostrokątna (Luffa acutangula), pochodzi z tropikalnej Azji, gdzie jego niedojrzałe owoce spożywa się podobnie, jak u nas ogórki. Długie (3–5-metrowe) pędy tej rośliny zakończone są wąsami, dzięki którym może się ona wspinać po podporach. Gąbczak ma jajowate liście z trzema klapami i drobne, gwiazdkowate (pięciopłatkowe), jasnożółte kwiaty. Zastosowanie w bukieciarstwie znalazły jego pękate, zielone owoce, długości około 5 cm, pokryte bardzo licznymi, szczeciniastymi wyrostkami (fot. 6). Owoce te dodają świeżym bukietom oryginalności. Poddane szybkiemu suszeniu zachowują oryginalny kształt i barwę, mogą więc być także ładną ozdobą trwałych kompozycji kwiatowych, podobnie jak cylindryczne owoce pokrewnego gatunku, gąbczaka walcowatego (L. cylindrica).

FOT. 6. OWOCE GĄBCZAKA KANCIASTEGO I WALCOWATEGO



Zarys uprawy
Wymienione rośliny uprawia się — z przeznaczeniem na dodatki bukieciarskie — w polu lub pod osłonami. Większego znaczenia nabiera jednak ten drugi sposób. W efekcie, produkcja tradycyjna, na zbiór kwiatów lub pędów latem, zostaje zastępowana przez tę przyspieszoną lub opóźnioną (można wykorzystać wolne miejsca w szklarni lub tunelu).
Jednym z podstawowych warunków powodzenia jest przygotowanie zdrowej i silnej rozsady. W uprawie przyspieszonej termin siewu przypada najczęściej od połowy stycznia do końca lutego, a w uprawie opóźnionej — od końca maja do połowy czerwca. Nasiona wysiewa się do palet-wielodoniczek wypełnionych substratem torfowym, po kilka sztuk na komórkę, zrasza i przykrywa folią. W temperaturze 16–18°C dniem i 14–16°C w nocy pierwsze wschody pojawiają się po upływie 2–4 tygodni. Siewki pikuje się pojedynczo do większych palet, w których powinny pozostać przez 6–8 tygodni, a następnie sadzi się rozsadę na miejsce stałe. Zalecana rozstawa wynosi 30 x 15 cm.
W uprawie szanty zwyczajnej i gąbczaka kanciastego pędy prowadzi się przy podporach (np. sznurkach), podobnie jak w przypadku groszku pachnącego, lub montuje się jedno piętro "chryzantemowej" siatki wspierającej.
Podczas produkcji zielonych dodatków bukieciarskich wskazane jest dolistne nawożenie roślin roztworami nawozów wieloskładnikowych z większą zawartością potasu, który zapewni dobrą trwałość pędów po ścięciu. Podlewanie roślin "z góry" połączone z dokarmianiem trzeba jednak zakończyć przed zawiązaniem się pąków kwiatostanowych. Od tej pory powinno się nawadniać "z dołu", najlepiej systemem kroplowym.
Zbiór przypada między 13. a 17. tygodniem uprawy. Z reguły wyrywa się pędy (tylko u trojeści — ścina) i od razu wstawia do wody. Dopiero później przycina się je i wiąże w pęczki.
Nieco inaczej przedstawia się uprawa t r o j e ś c i r o z d ę t e j, której nasiona wysiewa się na początku stycznia, a po upływie 8–10 tygodni pikuje się rośliny do doniczek o średnicy 10 cm. Po kolejnych 14 tygodniach trojeść przesadza się do doniczek 19-centymetrowych i ustawia w zimnej szklarni lub tunelu. Podłożem zalecanym do uprawy tego gatunku jest substrat torfowy, wzbogacony nawozami o spowolnionym działaniu (przy niedostatecznym zaopatrzeniu w składniki pokarmowe rośliny są niskie, zawiązują mało owoców, które często nie dojrzewają). Zbiór pędów z owocami, które zaczynają dojrzewać wczesną jesienią, przypada od połowy września do pierwszych przymrozków, a średni plon wynosi 15–16 szt./m2. W uprawie w ogrzewanych szklarniach lub tunelach możliwe jest przedłużanie zbiorów i znaczny wzrost plonu trojeści.

Dr Joanna Przymęska jest pracownikiem Katedry Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu