Numer 10/2001
Wśród czynników niepatogenicznych najczęstszą przyczyną chorób warzyw jest nieprawidłowe ich nawożenie. Bardzo ważna jest nie tylko ilość dostarczonych składników pokarmowych, ale przede wszystkim zachowanie między nimi właściwych proporcji.
| Jeżeli te ostatnie będą nieprawidłowe, roślina nie będzie pobierać pierwiastków z podłoża lub nie będzie mogła ich przemieszczać w tkankach, co prowadzi do zaburzeń rozwojowych i chorobowych. Może dojść do nich również wtedy, gdy znajdujące się w glebie składniki mineralne występują w formie nieprzyswajalnej dla roślin. Takie warzywa stają się wrażliwsze na infekcje — zwłaszcza te powodowane przez grzyby i bakterie. | ||
| Najbardziej znaną producentom warzyw chorobą spowodowaną błędami w nawożeniu jest sucha zgnilizna wierzchołków owoców występująca na pomidorach. Coraz częściej wielu producentów kapusty spotyka się z chorobowymi objawami, które są również powodowane niedoborem wapnia w glebie i roślinach. | ||
|
| ||
| Występowanie i objawy | ||
Wewnętrzne zbrunatnienie główek ("tipburn") występuje na kapuście głowiastej białej i czerwonej, na kapuście pekińskiej (czytaj HO 9/2001) oraz brukselskiej. Choroba często spotykana jest również na sałacie (HO 9/1998). Największe zagrożenie dla roślin występuje podczas zawiązywania główek w temperaturze wyższej od 18°C oraz przy silnym nasłonecznieniu. Choroba rozwija się w okresie wegetacji roślin w polu, lecz objawy widoczne są po przekrojeniu główek lub usunięciu zewnętrznych liści. Występują one na wewnętrznych liściach roślin (fot.), których brzegi stają się początkowo brązowe i przypominają papier, a później stopniowo czernieją. Zbrunatnienie jest najczęściej zlokalizowane na liściach otaczających głąb. Porażona powierzchnia może ograniczać się tylko do brzegów liścia albo może rozprzestrzenić się nawet do jego połowy. Takie warzywa nie nadają się do użytku. Zaburzenie nie rozwija się po zbiorze roślin, jest jednak poważnym problemem w okresie przechowywania kapusty, ponieważ tkanki objęte zmianami podatne są na infekcje bakteryjne.
| ||
|
| ||
| Przyczyny zaburzenia | ||
| Choroba spowodowana jest nieprawidłowym rozprowadzaniem wapnia wewnątrz rośliny. Składnik ten jest przenoszony do zewnętrznych liści, zwłaszcza tych, które są w fazie szybkiego wzrostu. Ponadto przenawożenie azotem i potasem, brak wody (lub obfite opady, po których występuje dłuższa susza) również sprzyjają wystąpieniu choroby. | ||
|
| ||
| Odmiany odporne | ||
| Odmiany warzyw kapustnych mają różną podatność na wewnętrzne zbrunatnienie główek, chociaż często jest ona modyfikowana warunkami uprawy i czynnikami stresowymi. Bardziej wrażliwe na chorobę są odmiany średnio późne, o delikatnych liściach wewnętrznych, oraz kapusta pekińska (czytaj HO 9/2001). Z odmian tej ostatniej za tolerancyjne uważa się: 'Nervę' F1, 'Kazumi' F1, 'Yamiko' F1 'Nepos' F1 i 'Nemesis' F1. Mało wrażliwe odmiany kapusty głowiastej białej to 'Alabama' F1 i 'Bartolo' F1, a brukselskiej — 'Maczuga'. | ||
|
| ||
| Zapobieganie chorobie | ||
| Chorobie zapobiega — zwłaszcza w przypadku odmian podatnych — utrzymywanie przez cały okres wegetacji dostatecznej wilgotności gleby, ważna jest stała dostępność wody dla roślin. Osłony przeciwwietrzne (z folii polipropylenowej lub wysokie rośliny — np. kukurydza — uprawiane obok kapusty) oraz nocne zamgławianie pomagają zminimalizować transpirację warzyw, co jest korzystne dla transportu wapnia w roślinie. Nocą, w okresach bardzo wysokiej temperatury — powyżej 25°C — aby zmniejszyć utratę wody przez rośliny, zaleca się je zraszać. Podczas nawadniania rośliny nie powinny być przelewane, aby nie spowodować nadmiernego ich wzrostu. Należy również unikać nadmiernego nawożenia mineralnego, zwłaszcza azotem i potasem, szczególnie pogłównie, w okresie intensywnego wzrostu roślin. W przypadku zagrożenia chorobą wskazane jest opryskiwanie jednym z nawozów: saletrą wapniową granulowaną, chlorkiem wapnia (obydwa w stężeniu 1,5% ) lub saletrą wapniową AWA (3%). Autor jest pracownikiem Katedry Ochrony Roślin AR w Krakowie | ||
