• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 11/2001

CYKORIA SAŁATOWA - UPRAWA I NAWADNIANIE A PLONY

W Polsce najczęściej uprawia się cykorię korzeniową przeznaczoną dla przemysłu spożywczego, zaś sałatową rzadziej i na mniejszą skalę — głównie w pobliżu dużych miast, ze względu na lepszy rynek zbytu. Cykoria sałatowa zaliczana jest do warzyw liściowych, jakkolwiek ze względu na produkcję polową korzeni traktowana jest również jako warzywo korzeniowe. Częścią jadalną są główki uzyskane podczas pędzenia korzeni w zaciemnionych pomieszczeniach.
Najlepszym materiałem do pędzenia są proste, średniej wielkości korzenie o średnicy 3–6 cm, długości 18–20 cm i masie 150–350 g. Wszelkie błędy w produkcji polowej zmniejszające udział takich właśnie korzeni w plonie przekładają się potem na efekt uzyskiwany w czasie pędzenia. W pełni wyrośnięta cykoria ma silny korzeń palowy sięgający 60–100 cm. Po osiągnięciu tej fazy wzrostu, w naszych warunkach klimatycznych gatunek dobrze znosi niedobór wody. Największe szkody spowodowane jej niedostateczną ilością występują od siewu do zakończenia wschodów. W sprzyjających warunkach wilgotnościowych i temperaturze około 20oC wschody mogą rozpocząć się już po 4, 5 dniach. Od tego momentu, przynajmniej przez tydzień, cykoria wymaga stałego podsiąkania wody. Czasami jest to trudne do spełnienia ze względu na płytkie umieszczenie nasion (około 1,5 cm) w ziemi i często zdarzającą się w maju wysoką temperaturę powietrza. Dlatego nasiona cykorii należy siać tylko w mocno wilgotną glebę. Deszczowanie pola bezpośrednio po siewie nie jest zalecane, gdyż łatwo można doprowadzić do pogarszającego wschody zaskorupienia gleby. Przy nadmiernym nawadnianiu mogą też wystąpić w niej warunki beztlenowe, doprowadzające do gnicia siewek i ich porażania przez choroby odglebowe. Najlepiej nawodnić pole bezpośrednio przed planowanym terminem siewu. Jeśli mimo tego po siewie wystąpi w glebie niedobór wilgoci, można nawadniać wschodzące rośliny przy pomocy deszczowni dających drobnokroplisty opad. Obecnie coraz powszechniejsze staje się w warzywnictwie gruntowym nawadnianie kroplowe za pomocą tanich węży dwukomorowych pozwalających ograniczyć ilość zużywanej wody i niepowodujących zaskorupiania gleby. Węże te mogą być wykorzystywane podczas całego okresu wegetacji, także do dokarmiania roślin roztworami nawozów mineralnych. Dla zapewnienia dobrego podsiąkania wody do strefy, w której umieszczone są nasiona, należy zadbać o odpowiednią lokalizację pola oraz agrotechnikę. Lepszego zaopatrzenia w wodę można oczekiwać na terenach niżej położonych, na przykład w dolinach rzek, niż na stokach lub wzgórzach. Obecnie warzywa korzeniowe uprawia się dwoma sposobami — na płaskim gruncie lub na redlinach. Przy tym pierwszym glebę można przygotować na 5–7 dni przed siewem — przez ten czas osiądzie i poprawi się podsiąkanie w niej wody. Na redlinach nasiona sieje się podczas jednego przejazdu agregatem uprawowo-siewnym lub w krótkim czasie po ich uformowaniu. Przyspieszenie osiadania gleby uzyskuje się dzięki aktywnemu wałowi szpulowemu, który ugniata i wygładza powierzchnię redliny. Używane jeszcze maszyny bez elementów aktywnie pracujących nie spełniały tego zadania — redliny formowane w tradycyjny sposób uniemożliwiały równoczesny siew nasion, gdyż w rozluźnionej glebie brakowało naturalnego podsiąkania wody z podglebia. Ponadto tworzyły się w niej duże szczeliny, przez które woda łatwo wyparowywała do atmosfery. Po wschodach cykoria — jak inne warzywa korzeniowe — dość szybko wytwarza korzeń palowy, który może czerpać wodę z większej głębokości. Gdy jednak niewielkie opady zwilżają tylko wierzchnią warstwę gleby, wzrost systemu korzeniowego jest słabszy, wyrastają grube korzenie boczne, a palowy krzywi się i rozgałęzia (szczególnie w uprawie płaskiej). Redliny zmuszają korzeń do podążania w głąb za przesiąkającą wodą, dzięki czemu udział w plonie tych krzywych jest dużo mniejszy, a wzrasta handlowych, najodpowiedniejszych do pędzenia (fot. 1). Nawadnianie przeprowadzane po wschodach roślin w małym stopniu wpływało na wzrost plonu korzeni cykorii (wykres).

FOT. 1. ZBIORY DŁUGICH I PROSTYCH KORZENI CYKORII ZAPEWNIA UPRAWA NA REDLINACH I NAWADNIANIE




WPŁYW SPOSOBU UPRAWY I NAWADNIANIA NA PLONY CYKORII


Korzenie cykorii mogą być pędzone bezpośrednio po zbiorze — jeśli znajdują się w fazie odpowiedniej dojrzałości — lub po krótszym czy dłuższym okresie przechowywania. Nie istnieją agrotechniczne przeciwwskazania do pędzenia korzeni niekształtnych. Jednak z ekonomicznego punktu widzenia najlepsze są proste, gdyż posadzone na zagonach lub w pojemnikach zajmują mniej miejsca. Dzięki temu z tej samej powierzchni uzyskuje się większy plon główek. Ponadto przy niedostatecznej dojrzałości korzeni otrzymuje się lepszą zwięzłość główek, jeśli rosną one w większym zagęszczeniu, co przy korzeniach niekształtnych jest niemożliwe do uzyskania. Masa główki jest ściśle związana z masą korzenia użytego do pędzenia. Oznacza to, że większy plon korzeni uzyskiwany z roślin uprawianych na redlinach gwarantuje większe zbiory główek w przeliczeniu na hektar powierzchni uprawnej. Efekt pędzenia cykorii sałatowej zależy nie tylko od jakości korzeni, określanej na podstawie wielkości i wyglądu, ale także od składu chemicznego korzeni oraz fazy ich dojrzałości fizjologicznej. Ze stopniem dojrzałości korzeni związane jest występowanie fizjologicznego zaburzenia cykorii sałatowej, objawiające się wewnętrznym brunatnieniem główek. Występuje ono częściej w późniejszych terminach pędzenia. Rozpoczyna się zbrązowieniem wierzchołka łodygi i początkowo jest widoczne tylko po przekrojeniu główki. W późniejszym okresie widoczne jest już na liściach. Na częstość występowania wewnętrznego brunatnienia mogą mieć pewien wpływ również warunki uprawy korzeni. Zbyt małe zagęszczenie roślin w polu sprzyja szybszemu dojrzewaniu cykorii i związanej z tym większej skłonności do wewnętrznego brunatnienia. Dotyczy to głównie jesiennych terminów pędzenia. Dla cykorii pędzonej w późniejszym okresie zagęszczenie roślin w polu ma już mniejsze znaczenie (tabela).

WPŁYW METODY UPRAWY I NAWADNIANIA NA CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA WEWNĘTRZNEGO BRUNATNIENIA GŁÓWEK CYKORII SAŁATOWEJ (ŚREDNIA Z LAT 1997-99)


Uprawa na redlinach w niewielkim stopniu stymulowała występowanie tego zaburzenia w terminie jesiennym. Większe znaczenie dla poprawienia jakości główek miało nawadnianie roślin w czasie wegetacji, ograniczało bowiem występowanie wewnętrznego brunatnienia główek. W pełni okresu wegetacji, gdy cykoria ma już dobrze wykształcony korzeń palowy, nawadnianie uruchamia się, gdy siła ssąca gleby na głębokości około 25 cm zaczyna zbliżać się do wartości 30 kPa. Jednorazowa dawka wody powinna odpowiadać 20 mm opadu (fot. 2).

FOT. 2. NAWADNIANIE W OKRESACH SUSZY POPRAWIA JAKOŚĆ KORZENI ORAZ GŁÓWEK UZYSKANYCH W PĘDZENIU