• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 12/2001

POPYT NA MROŻONE WARZYWA

Przed obecnym sezonem produkcji mrożonek zachodni importerzy narzekali na braki zapasów. Brakowało, między innymi, mrożonych kalafiorów, brokułów i zielonego grochu. Wiosną wystarczające były jedynie zapasy mrożonej cebuli.
Niedostatek niektórych gatunków windował ich ceny w handlu zagranicznym. Zachodnie źródła podawały w marcu, że Wielka Brytania zakupiła na wiosnę mrożone kalafiory po cenach o 15% wyższych niż w ubiegłym roku (0,65 ˙/kg). Ponadto jakość mrożonek nie zawsze była zadowalająca. Te informacje są ważne dla polskich dostawców, gdyż nasz kraj jest znaczącym producentem wielu gatunków warzyw do mrożenia. Ich produkcja w ostatnich 10 latach rośnie, mimo niewielkiego spadku w roku 2000. Zwiększa się też wyraźnie eksport oraz popyt na rynku wewnętrznym.

Produkcja
Na początku lat 90. w Polsce wytwarzano około 300 000 ton różnych przetworów z warzyw (rys. 1). W 1999 roku produkcja przetworów osiągnęła rekordową ilość — 625 000 ton, w minionym, wg prognoz IERiGŻ, będzie to 605 000 ton (o 3% mniej). Najważniejszą pozycją w tej grupie były mrożonki. W 1991 r. nasz przemysł przetwórczy wyprodukował ich 142 000 ton. Do 1999 r. utrzymywała się tendencja wzrostowa, a produkcja wyniosła wówczas 247 000 ton. W 2000 r. nastąpiła jednoprocentowa obniżka — podobnie jak w przypadku innych przetworów — do 245 000 ton. W ciągu ostatnich 2 lat udział mrożonek w ogólnej produkcji przetworów z warzyw ustabilizował się na poziomie 40% (w latach 1997–98 wynosił 37–38%). Warto zaznaczyć, że obok mrożonek w minionym dziesięcioleciu powstała też druga co do ilości grupa przetworów — soków i napojów warzywno-owocowych. Ciągle wytwarzamy ich jednak o połowę mniej niż mrożonek. Wśród tych ostatnich największą część (około 60%) stanowią łącznie mrożona cebula (przeznaczona głównie na eksport), kalafiory oraz marchew. Udział warzyw strączkowych przekracza 10%.

RYS. 1. PRODUKCJA MROŻONEK WARZYWNYCH W POLSCE W LATACH 1991-2000



Eksport
Od 1996 r. stale rośnie eksport mrożonek warzywnych z Polski (rys. 2). W latach 1991–95 wysyłaliśmy ich za granicę średnio około 90 000 ton rocznie. W 1996 r. ilość ta wyniosła 94 300 ton, potem systematycznie wzrastała, aż do 168 600 ton w 2000 roku (wg Centrum Informacji Handlu Zagranicznego). Eksportujemy mrożoną fasolę, groch, paprykę, pomidory (w mniejszych ilościach także kukurydzę, szpinak i szparagi), mieszanki warzywne oraz dużą grupę innych gatunków, nieuwzględnianych w zestawieniach statystycznych, a obejmujących około 70% ogólnego eksportu mrożonek. Najwięcej mrożonych warzyw odbierały od nas kraje Unii Europejskiej, głównie Niemcy i Holandia — w 2000 r. około 75%. Drugą znaczącą grupę importerów stanowiły kraje byłego ZSRR (14%) oraz państwa z bloku CEFTA (8%).

RYS. 2. POLSKI EKSPORT MROŻONYCH WARZYW W LATACH 1991-2000



Warzywa strączkowe
Wśród warzyw mrożonych eksportowanych z Polski 10% przypada na strączkowe, takie jak fasola i groch. W ciągu ostatnich 5 lat najwięcej fasoli sprzedaliśmy w 1999 r. (14 800 ton o wartości 24,1 mln zł). W następnym roku ilość ta zmniejszyła się o 7% (do 13 700 ton), a wartość — dzięki wyższej cenie eksportowej — wzrosła o 3% (do 24,8 mln zł). Trzeba zwrócić uwagę, że nawet w sytuacji mniejszego eksportu tych mrożonek w roku ubiegłym, ich ilościowa sprzedaż była i tak prawie dwukrotnie wyższa niż w 1996 r. (7400 ton). Najwięcej importują od nas Niemcy — w 2000 roku 4100 ton. Jednak od 2 lat nasz eksport mrożonej fasoli do Niemiec maleje, gdyż w 1998 r. wielkość dostaw do tego kraju sięgała 6300 ton. Drugie miejsce w czołówce importerów zajmuje Holandia, która sprowadziła w minionym roku około 4000 ton polskich mrożonych warzyw strączkowych, płacąc niską cenę 1,50 zł/kg (przy średniej holenderskiej cenie importowej — 1,81 zł/kg). Niespodziewanie do grona największych odbiorców weszła Litwa, która jeszcze w 1996 r. była zupełnie nieliczącym się importerem (17 ton), a w 2000 r. uplasowała się na trzecim miejscu, kupując u nas ponad 2000 ton mrożonej fasoli. Od 1999 r. zmniejsza się eksport z Polski mrożonego zielonego grochu. W minionym pięcioleciu najlepsze wyniki osiągnęliśmy w 1998 r., gdy wysłaliśmy za granicę prawie 8100 ton tego warzywa o wartości 13,4 mln zł, najgorsze zaś w 2000 r. — zaledwie 3200 ton (7 mln zł). Po jednej czwartej tej ilości odebrały od nas w ubiegłym roku Arabia Saudyjska i Holandia (po 800 ton). Wśród importerów można wyróżnić też Czechy, do których eksport wzrósł z 36 ton w 1996 r. do 422 ton w 2000 r.

Pomidory
Według danych Centrum Informacji Handlu Zagranicznego od trzech lat systematycznie wzrasta ilość eksportowanych z Polski mrożonych pomidorów (o odmianach pomidorów przydatnych do mrożenia można przeczytać w HO 10/01). W 1997 r. sprzedaliśmy 204 tony tych warzyw o wartości 0,3 mln zł, w następnym roku ilość ta się podwoiła, a w 2000 r. — wzrosła do 1686 ton o wartości 2,2 mln zł. Udział tego gatunku w ogólnym eksporcie mrożonych warzyw wynosił ostatnio 1%. W minionym roku na pierwszym miejscu wśród odbiorców mrożonych pomidorów uplasowała się Belgia (629 ton), wyprzedzając Holandię (566 ton). Warto zauważyć, że jeszcze w 1996 r. Belgia importowała od nas zaledwie 60 ton tych mrożonek. Trzecie miejsce przypadło Niemcom, które kupiły w Polsce w 2000 roku 266 ton mrożonych pomidorów.

Inne warzywa
Polska eksportuje też inne mrożonki pojedynczych gatunków warzyw. Niektóre z nich, na przykład szpinak, kukurydza i szparagi, ujęte są w zestawieniach statystycznych, ale w ogólnym eksporcie nie mają dużego znaczenia. Istnieje jednak ważna grupa gatunków "pozostałych", stanowiąca około 70% ilości oraz ponad 60% wartości (wg danych z 2000 r.) polskiego eksportu warzyw mrożonych, którą statystyka traktuje łącznie. Ten mankament utrudnia śledzenie zmian zachodzących w handlu mrożoną cebulą, marchwią, kalafiorami, brokułami i innymi gatunkami. W ostatnich 5 latach dane statystyczne wykazują stały wzrost eksportu mrożonej kukurydzy (z 125 ton w 1996 r. do 646 ton w 2000 r.) oraz spadek eksportu szpinaku (z 971 ton w 1996 r. do 493 ton w 2000 r.). Wyniki osiągane w sprzedaży za granicę mrożonych szparagów w latach 1996–2000 przypominały sinusoidę, a wielkość eksportu wahała się od 39 ton w 2000 r. do 156 ton w 1997 r. Eksport tego gatunku w postaci mrożonek nie ma więc dużego znaczenia. W grupie mrożonych warzyw "pozostałych" w 2000 r. eksport sięgnął prawie 118 000 ton (170,8 mln zł), a rok wcześniej około 120 000 ton (172,6 mln zł).

Mieszanki warzywne
W okresie 1996–2000 rekord w sprzedaży mrożonych mieszanek warzywnych osiągnęliśmy w ostatnim roku, gdy wysłaliśmy ich za granicę około 19 000 ton, wartości 44,7 mln zł . Było to ponad dwa razy więcej niż w 1996 r., kiedy wyeksportowaliśmy 9100 ton (za 16,8 mln zł). Wzrost produkcji i eksportu mrożonych mieszanek warzywnych wynika z rosnącego popytu na zupy jarzynowe, sałatki i gotowe dania w kraju i za granicą. Głównymi składnikami mieszanek są kalafiory, marchew oraz warzywa strączkowe. Do 1999 r. największym odbiorcą takich polskich produktów była Rosja, która w 1997 r. sprowadziła z Polski około 12 000 ton mrożonych mieszanek warzywnych, w następnym roku prawie tyle samo, ale już w 1999 r. — czterokrotnie mniej (choć nawet wtedy ciągle importowała najwięcej). Powodem gwałtownego spadku importu z Polski był kryzys gospodarczy, który dał o sobie znać już w drugiej połowie 1998 r. W 2000 r. miejsce Rosji zajęła Litwa, kupując u nas 5400 ton mrożonych mieszanek warzywnych po wysokiej cenie 3,04 zł/kg (średnia polska cena eksportowa wynosiła wówczas 2,39 zł/kg). Dalsze miejsca w omawianym roku należały do Rosji (3600 ton), Czech (3100 ton) i Węgier (2100 ton). Dane statystyczne wykazują, że nasze mieszanki warzywne cieszą się również wzrastającym powodzeniem w innych krajach byłego ZSRR, w Czechach, na Węgrzech oraz Słowacji. Popyt na mrożone warzywa spowodował, że w ostatnim dziesięcioleciu nastąpił duży postęp w ich produkcji i eksporcie. Największym naszym odbiorcą są kraje UE, a nowe przepisy liberalizujące handel z państwami Wspólnoty mogą przyczynić się do dalszego rozwoju eksportu w tym kierunku. Zgodnie z nowymi zasadami zniesiono bowiem cła w handlu mrożonymi warzywami z tymi krajami. Sukces w tym przypadku może zależeć od jakości oferowanych przez nas produktów. Niepokojący jest natomiast spadek naszego eksportu mrożonych warzyw do Rosji. Jeszcze w 1998 r. kraj ten był trzecim importerem, a jego udział, jako odbiorcy polskich mrożonek, wynosił kilkanaście procent. Natomiast obecnie Rosja spadła na szóstą pozycję i importuje zaledwie kilka procent ogólnej ilości wysyłanych przez Polskę mrożonych warzyw. Mgr Grażyna Stępka jest pracownikiem IERiGŻ w Warszawie