• 12-636-18-51
  • wydawnictwo@plantpress.pl
ogrodinfo.pl
sad24.pl
warzywa.pl
Numer 12/2001

STRATEGIE W HODOWLI NOWYCH ROŚLIN OZDOBNYCH

W dniach 3–6 lipca br. w Belgii, w miejscowości Melle pod Gandawą, odbyło się XX Międzynarodowe Sympozjum zorganizowane przez Sekcję Roślin Ozdobnych Eucarpii — europejskiego stowarzyszenia naukowego na rzecz hodowli roślin. Miejscem spotkania był Wydział Genetyki i Hodowli Roślin Belgijskiego Centrum Badań Rolniczych. W sympozjum uczestniczyło ponad 250 hodowców z całego świata: z Europy, Ameryki Północnej i Południowej, Azji, Afryki, Australii i Nowej Zelandii. Najwięcej było ich z Belgii i Holandii, niewiele mniej — z Japonii, Niemiec oraz Francji. Obrady toczyły się w pięciu sekcjach obejmujących techniki hodowlane, kryteria selekcji, biotechnologię, introdukcję nowych gatunków i ochronę wyłącznego prawa do odmiany*.
Godne uwagi rodzaje, gatunki i odmiany
Trzy rodzaje botaniczne z rodziny Proteaceae, pochodzące z Republiki Południowej Afryki (Protea, Leucadendron i Leucospermum), uznano za ekonomicznie ważne, warte wprowadzenia do masowej produkcji (czyt. też HO 4/2001 — red.). Godne większego zainteresowania okazały się również trzy mniej znane gatunki zatrwianu (Limonium) objęte programem hodowlanym w Nowej Zelandii. Nowe odmiany, które wywodzą się od L. perigrinum, L. purpuratum i L. perezii, wyróżniające się zwartym pokrojem oraz niskim wzrostem (ok. 15 cm wysokości), będzie można teraz uprawiać w doniczkach. W Izraelu zainteresowano się rodzimym gatunkiem czosnku, Allium aschersonianum, proponowanym do uprawy towarowej na kwiaty cięte, a w Australii — zimozielonym krzewem z rodziny mirtowatych, Chamelaucium uncinatum, o nowych barwach kwiatów — czerwonej i żółtej.

Walka o odporność
W tworzeniu nowych odmian roślin ozdobnych wykorzystuje się różne techniki hodowlane. Źródłem zmienności może być indukowana in vitro mutageneza, fuzja protoplastów, somatyczna embriogeneza i transfer genów. Na sympozjum nie pokazano zmodyfikowanych genetycznie niebieskich róż, żółtych cyklamenów czy pomarańczowych forsycji. Więcej uwagi poświęcono natomiast hodowli odpornościowej, którą objęte są przede wszystkim rośliny szklarniowe: chryzantemy, goździki, róże, storczyki i cyklameny. Dla biotechnologów celem ważniejszym niż niepospolite barwy są bowiem obecnie odmiany odporne na choroby grzybowe i bakteryjne, wirusy, owady oraz nicienie.

Główne cechy współczesnej odmiany
Odporność na najgroźniejsze choroby jest podstawowym warunkiem, jaki spełniać musi nowo wyhodowana odmiana proponowana do masowej produkcji. Sprostać powinna, prócz tego, wysokim wymaganiom jakościowym. Ponadto, jeśli jest to odmiana szklarniowa, jej potrzeby energetyczne mają być małe, podobnie jak inne koszty prowadzenia uprawy. Przydatność do uprawy całorocznej jest również pożądaną cechą. Koszty stałe szklarniowej produkcji nowej odmiany nie powinny przekraczać 15–20%, robocizna związana z uprawą 30–35%, energia i światło — również 30–35%, opłaty licencyjne 4–6%, nawożenie 4%, ochrona roślin 1–2%.

Znani hodowcy belgijscy
Belgowie mają się czym pochwalić. Na przykład Gediflora z miejscowości Oostnieuwkerke jest największą w Europie firmą ogrodniczą zajmującą się produkcją chryzantem przeznaczonych do uprawy w polu (czyt. HO 11/99). Udział odmian własnej hodowli jest przy tym dominujący i wynosi 90%. Azalie bada się w Destelbergen (PCS), a produkuje w doniczkach w Lochristi (m.in. Floreac, czyt. też str. 64), wykorzystując do ich rozmnażania bardzo dobrze wyposażone laboratoria kultur in vitro. Nowe odmiany roślin z rodziny Bromeliaceae hoduje się w Evergem (Deroose Plants, czyt. str. 66), a storczyki (Phalaenopsis sp.) w Melle (Coupe). Autor jest kierownikiem Katedry Roślin Ozdobnych Akademii Rolniczej w Poznaniu * Połowa odmian uprawnych chronionych wyłącznym prawem ("licencjonowanych") to rośliny ozdobne