Numer 03/2002
Dobre drzewo to drzewo karłowe — ponieważ tylko takie jest tanie w prowadzeniu, co przy rosnących nakładach na produkcję i utrzymujących się niskich cenach jabłek pozwala osiągać zyski. W Polsce siła robocza (pracownicy niewykwalifikowani) jest tania, zatrudnienie doradców oraz specjalistów od cięcia lub okulizacji to już spory wydatek, zdaniem wielu jednak opłacalny.
| Ostatnie pokazy cięcia drzew w Sandomierzu prowadzili specjaliści z Niemiec i Holandii. W tym roku wypróbowane we własnym gospodarstwie sposoby prowadzenia drzew zademonstrował Jacek Żółtowski. Prowadzi on 35 hektarowe gospodarstwo niedaleko Elbląga, w którym podstawową uprawą są jabłonie. Oprócz tradycyjnych systemów jednorzędowych, w sadzie znajdują się dziesięcioletnie pięciorzędowe kwatery jabłoni, z których prawie wszystkie jabłka są sprzedawane w pierwszej klasie. Tak gęsto sadzić mogą jednak tylko ci sadownicy, którzy do perfekcji opanowali sztukę cięcia. J. Żółtowski uprawia również śliwy (z obsadą 2000 drzew/ha), porzeczki i truskawki. Pokaz cięcia w którym uczestniczył tradycyjnie już odbywał się we wsi Ostrołęka w gospodarstwie Elżbiety Gotfryd. Oprócz J. Żółtowskiego możliwości prowadzenia drzew zademonstrował nasz kolega Piotr Gościło. | ||||
|
| ||||
| Wybór drzewka | ||||
Kupując drzewka do założenia sadu należy zwracać uwagę nie tylko na ich jakość zewnętrzną drzewa (ilość rozgałęzień, system korzeniowy), ale również na wewnętrzną (stopień odwirusowania). Sadzić trzeba sprawdzone odmiany na podkładce najlepiej nadającej się na daną kwaterę. Warto kupować materiał dwuletni z jednoroczną koronką na wysokości 80–90 centymetrów. Grubość drzewka w miejscu okulizacji powinna wynosić 10–14 milimetrów. Należy wybierać te o większej średnicy — milimetr może poprawić plonowania nawet o 0,6 kg w pierwszym roku po posadzeniu. Spore korzyści osiąga się, jeśli zamiast drzewek o grubości 10 mm sadzi się na przykład te o średnicy 13 mm (3 mm x 3000 drzew/ha x 5 lat to dodatkowe 27 ton jabłek z hektara). Miejsce szczepienia — w zależności od podkładki i odmiany, a także klasy gleby, na jaką jest przeznaczone drzewko — powinno znajdować się na różnej wysokości nad powierzchnią gleby. Dla podkładki 'M.9' będzie to 15–25 cm, dla 'P 22' maksimum 5 cm, a dla 'M 26' 15–30 cm. Podczas wizyty w sandomierskich sadach J. Żółtowski zwrócił uwagę na często popełniany błąd — zbyt płytkie sadzenie drzew na 'P 22' (fot. 1), przez co słabo one rosną, co przy obfitym plonowaniu powoduje, że owoce nie dorastają do właściwych rozmiarów. Już w pierwszym roku po posadzeniu ważne jest, aby — zwłaszcza te na podkładkach karłowych — rosły przy rusztowaniu, w przeciwnym razie system korzeniowy (wiązkowy) jest cały czas uszkadzany, co osłabia wzrost. Paliki służące jako rusztowanie w sadzie można impregnować w oleju krezolowym metodą ciśnieniową lub preparatem Impralit, który dopuszczony jest również w produkcji ekologicznej.
| ||||
|
| ||||
| Przyginanie pędów | ||||
| Regulowanie owocowania drzew od pierwszych lat po posadzeniu pozwala uzyskać coroczne plony z hektara na poziomie 35–45 ton jabłek deserowych, przy średnim nasadzeniu około 3000 drzew/ha. Owocowanie poprawiają przyginanie pędów, cięcie korzeni, nacinanie pni, a także opryskiwanie drzew regulatorami wzrostu i chemiczne przerzedzanie zawiązków. Przy wysokim corocznym plonowaniu podział wytworzonej suchej masy w obrębie drzewa przedstawia się następująco: 69% przeznaczone jest na produkcję owoców, 20% na budowę pnia, 11% trafia do liści, 4% do korzeni i 4% do podkładki. Przy niskim plonowaniu tylko 47% suchej masy transportowane jest do owoców, 23% do pnia, 14% do liści, 10% gromadzone jest w korzeniach, a 5% w podkładce. Jeśli pędy boczne w pierwszym roku po posadzeniu są dłuższe niż 45–50 centymetrów należy je trzy tygodnie po kwitnieniu przyciąć. Wpływa to na lepsze zakładanie pąków kwiatowych bliżej przewodnika, a owocowanie nie przenosi się na końce pędów. Nie wolno zapominać o przyginaniu gałęzi. Jest to wprawdzie zabieg pracochłonny, pozwala jednak uzyskać szybkie i obfite plonowanie, stabilizując równocześnie wzrost drzewa. W Belgii i Holandii przyginanie pędów jest czynnością powszechnie stosowaną, dla młodych drzew — od 1 do 3 lat po posadzeniu — traktowane jest jako zabieg standardowy. Pędy należy przyginać w dwóch terminach: pierwszy raz od fazy mysiego uszka do dwóch tygodni po kwitnieniu, drugi — w pierwszych tygodniach sierpnia, co zmusza drzewa do zakładania pąków kwiatowych. Późniejsze przyginanie pędów nie przynosi spodziewanych efektów. | ||||
|
| ||||
| Cięcie korzeni i pnia | ||||
| Korzenie drzew należy nacinać 2, 3 tygodnie po kwitnieniu w odległości 50 cm od pnia, na głębokość 40 centymetrów. Podczas suchej wiosny lub lata zabieg ten może utrudnić pobieranie wody przez drzewa, dlatego jeśli wykorzystuje się tę metodę, warto w sadzie zamontować nawadnianie. Według J. Żółtowskiego, lepsze efekty niż cięcie korzeni daje nacinanie pni, które w jego sadach regularnie wykonuje się od 6 lat. Zabieg ten jest drastyczny dla drzewa, dlatego należy przeprowadzić go bardzo precyzyjnie. Starsze drzewa można nacinać piłą spalinową, a młodsze piłką ręczną. Najlepsze efekty uzyskuje się nacinając pień do połowy grubości w dwóch miejscach, silniejsze cięcie może spowodować zamieranie drzewka. Pierwsze cięcie wykonujemy około 10 centymetrów na miejscem szczepienia, drugie 35–45 centymetrów wyżej, po przeciwnej stronie pnia. Pnie można nacinać od fazy różowego pąka do końca kwitnienia. Zabieg ten powinien stać się czynnością rutynowo wykonywaną zwłaszcza u odmian silnie rosnących ('Gloster', 'Elstar', 'Jonagold'). | ||||
|
| ||||
| Więcej pąków | ||||
| Opryskiwanie drzew Ethrelem powoduje dobre zakładanie pąków kwiatowych. Jego wpływ na siłę wzrostu drzewa jest jednak niewielki. Preparatu zawierającego tą substancję aktywną należy używać w dawce 50 – 250 ml/ha. Duże dawki — powyżej 1,5 litra (1500 ml) na hektar — powodują przyspieszenie dojrzewania owoców i skrócenie okresu ich przechowywania. Pierwsze opryskiwanie Ethrelem w ilości 50–100 mililitrów na hektar przeprowadza się tydzień po kwitnieniu, gdy tegoroczne przyrosty osiągną długość 10 centymetrów. Zabieg ten można powtarzać średnio 6 razy w ciągu sezonu. Można łączyć Erthel z preparatami ochrony roślin. Jeśli lato jest ciepłe i wilgotne, dodatkowe opryskiwanie można wykonać jeszcze w sierpniu, używając 500 ml tej substancji na hektar. Do dobrego wchłonięcia Ethrelu przez rośliny potrzebne jest minimum 3–5 godzin światła. | ||||
|
| ||||
| Prawidłowy przewodnik | ||||
W pierwszym roku po posadzeniu pędy rosnące pod ostrym kątem lub zbyt silne a znajdujące się w górnej części przewodnika należy wyrywać (fot. 2).
W 2, 3 roku po posadzeniu, jeśli wzrost przewodnika jest silny— powyżej 60 centymetrów rocznie — a drzewo osiągnęło wymaganą wysokość, należy powstrzymać dalszy jego wzrost. Zdaniem J. Żółtowskiego, 3 tygodnie po kwitnieniu można 5-centymetrowy odcinek przewodnika pomalować biała farbą emulsyjną z dodatkiem NAA (300 ml NAA + 1 l farby). Powoduje to słabszy wzrost przewodnika lepsze zawiązywanie pąków kwiatowych poniżej miejsca smarowania. Dotychczasowe silne cięcie na czopy prowadzone w pokazowym sadzie J. Żółtowski uważa za zbędne, ponieważ sprzyja to wyrastaniu w nadmiarze dużej liczb pędów (fot. 3).
Z górnej części przewodnika, gdzie wyrasta najwięcej pędów należy usunąć te dłuższe niż 20–40 cm i konkurujące z nim, co pozwoli na dobre doświetlenie dolnej części drzewa (fot. 4).
Warto pozostawić jeden pęd rosnący nad najwyższym miejscem cięcia, co pozwoli uniknąć dużej liczby wilków. Pozostawiony pęd usuwa się dopiero po kwitnieniu. Należy usuwać pędy znajdujące się zbyt nisko — przeszkadzające w pracach pielęgnacyjnych. Trzeba wycinać gałęzie grubsze niż połowa średnicy przewodnika, nie więcej jednak niż 3, 4 w jednym roku. | ||||
