Numer 04/2002
Ogólne zasady przyznawania i wypłaty renty strukturalnej określono w ustawie z 26 kwietnia 2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie (Dz. U. nr 52, poz. 539), która weszła w życie od 1 stycznia 2002 r. (czytaj HO 2/2002). Poniżej przedstawione są szczegółowe zasady postępowania wynikające z rozporządzenia z 19 grudnia 2001 r. (w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawie przyznawania i wypłaty rent strukturalnych — Dz. U. nr 153, poz.1769), które weszło w życie równocześnie ze wspomnianą ustawą.
| Wnioski | |
| Postępowanie w sprawie renty strukturalnej wszczyna jednostka organizacyjna KRUS, po złożeniu przez rolnika pisemnego wniosku (do 31 marca danego roku kalendarzowego, osobiście w placówce terenowej KRUS, w której rolnik jest ubezpieczony). Poza podstawowymi danymi adresowo-paszportowymi (imię i nazwisko, data i miejsce urodzenia oraz zamieszkania, numer PESEL i NIP), należy w nim również podać numer kasy chorych, której członkiem jest rolnik. Osoby pozostające w związku małżeńskim podają także datę jego zawarcia. Ponadto wnioskodawca musi złożyć oświadczenie o posiadaniu (albo nieposiadaniu) ustalonego prawa do emerytury albo renty z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego, o prowadzeniu (albo nieprowadzeniu) działu specjalnego produkcji rolnej, o wykonywaniu (albo niewykonywaniu) innej niż rolnicza działalności lub pracy zarobkowej i podleganiu (lub niepodleganiu) z tego tytułu ubezpieczeniu społecznemu. We wniosku rolnik powinien również wskazać adres lub numer rachunku bankowego, na który ma być doręczona lub dokonywana wypłata renty strukturalnej. Jeżeli wnioskodawca pozostaje w związku małżeńskim, wniosek obejmuje również dane małżonka. Wniosek powinien być przez rolnika podpisany, a własnoręczność podpisu potwierdzona przez pracownika KRUS. Dane adresowo-paszportowe potwierdzane są na podstawie dowodu osobistego albo wyciągu z akt stanu cywilnego (KRUS sporządza odpis do akt rentowych). Dla ułatwienia procedury postępowania przygotowano druki wniosku o rentę strukturalną (dostępne w placówkach terenowych oraz oddziałach regionalnych KRUS). | |
|
| |
| Środki dowodowe | |
| Ubiegający się o rentę strukturalną do wniosku powinien dołączyć dokumenty, które uzasadniają prawo do tej renty (wszystkie powinny dotyczyć stanu prawnego po przekazaniu gospodarstwa rolnego). Na okoliczność pracy w gospodarstwie rolnym i prowadzenia działalności rolniczej oraz innych okresów zaliczanych do okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu (łączny okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego, który rolnik musi udowodnić wynosi co najmniej 30 lat) należy przedstawić takie same dowody (dokumenty), jakie są wymagane przy ubieganiu się o emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników. Ponadto rolnik powinien dołączyć dokumenty potwierdzające łączną powierzchnię i stan prawny posiadanego gospodarstwa rolnego oraz zmiany, jakim one podlegały w ostatnich 5 latach przed złożeniem wniosku. Dowodami takimi mogą być: akty notarialne, prawomocne orzeczenia sądu, ostateczne decyzje administracyjne, wypisy z ksiąg wieczystych, wypisy z ewidencji gruntów i budynków, aktualne nakazy płatnicze w sprawie wymiaru podatku rolnego, zaświadczenia właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta i inne dokumenty. Dowodem potwierdzającym przekazanie gospodarstwa rolnego jest akt notarialny, zawierający — poza wymaganiami określonymi odrębnymi przepisami — oświadczenia stron umowy, z których będzie wynikało, że co najmniej 3-hektarowe gospodarstwo rolne zostało przekazane na powiększenie (do powierzchni co najmniej 15 ha) już istniejącego gospodarstwa nabywcy (nabywców). Akt notarialny powinien również zawierać oświadczenie osoby przejmującej gospodarstwo rolne, że jest ona rolnikiem, posiada kwalifikacje rolnicze oraz nie ma ustalonego prawa do emerytury albo renty z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego (w tym również emerytury lub renty rolniczej). Gdy gospodarstwo zostanie przekazane na własność skarbu państwa, dokumentem potwierdzającym jest decyzja prezesa Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Dowodami zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej mogą być, między innymi: ? zaświadczenia właściwego wójta, burmistrza lub prezydenta o niepodleganiu, ze względu na powierzchnię, opodatkowaniu podatkiem rolnym gruntów, których właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem jest rolnik (lub jego małżonek) występujący o rentę strukturalną; ? zaświadczenie właściwego organu podatkowego o niepodleganiu wnioskodawcy i jego małżonka opodatkowaniu podatkiem dochodowym z tytułu prowadzenia działów specjalnych produkcji rolnej (z wyjątkiem prowadzenia pasiek). | |
|
| |
| Decyzje | |
| KRUS zweryfikuje wniosek o rentę strukturalną go do 30 czerwca roku, w którym został złożony. Jeżeli stwierdzi, że rolnik (jego małżonek) przez co najmniej 5 lat jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni co najmniej 3 ha i do 31 grudnia następnego roku kalendarzowego spełni wymagany warunek wieku, okresu prowadzenia działalności rolniczej i podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, wówczas wyda rolnikowi postanowienie o spełnieniu warunków do renty strukturalnej. W postanowieniu zawarte będzie pouczenie o warunkach dotyczących formy i sposobu przekazania gospodarstwa, zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej oraz wymaganiach, które musi spełniać osoba albo jednostka organizacyjna przejmująca gospodarstwo. Wydane postanowienie jest dla notariusza podstawą do pobrania opłaty stałej za sporządzenie aktu notarialnego umowy darowizny lub dożywocia w związku z przekazaniem gospodarstwa rolnego, w celu otrzymania renty strukturalnej. Jeżeli KRUS stwierdzi, że rolnik nie spełnia wymaganych warunków wówczas otrzyma on decyzję odmawiającą prawa do renty (gdy później przedstawi dowody potwierdzające przekazanie gospodarstwa rolnego i zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej, wówczas zostanie mu wydana decyzja przyznająca prawo do renty strukturalnej). KRUS ma obowiązek wydać decyzję w sprawie przyznania renty strukturalnej w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. Rolnik otrzyma w niej pouczenie o okolicznościach powodujących zawieszenie wypłaty renty strukturalnej (w całości lub części) lub ustanie prawa do niej oraz o skutkach niepowiadomienia jednostki organizacyjnej KRUS o okolicznościach mających wpływ na zawieszenie oraz ustanie prawa do renty. | |
|
| |
| Wypłata renty strukturalnej | |
| Renta strukturalna wypłacana jest od miesiąca, w którym rolnik spełnił wszystkie warunki wymagane ustawą, ale nie wcześniej niż od 1 stycznia następnego roku kalendarzowego. Świadczenie to wypłacać będzie oddział regionalny KRUS (właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy), co miesiąc w dniu ustalonym w decyzji jako termin płatności renty. Renta ta może być wypłacana nie dłużej niż przez 5 lat, krócej — jeżeli uprawniony osiągnie wymagany wiek emerytalny lub nabędzie prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego albo zaopatrzenia emerytalnego. W pierwszym przypadku wypłata renty strukturalnej zostanie wstrzyma od miesiąca następującego po tym, w którym uprawniony osiągnął wiek emerytalny. Gdy uprawniony nabył prawo do świadczenia emerytalno-rentowego renta zostanie wstrzymana począwszy od miesiąca poprzedzającego ten, od którego przysługuje zainteresowanemu prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego albo zaopatrzenia emerytalnego. | |
|
| |
| Zawieszenie prawa do renty | |
| Wypłata renty strukturalnej zostanie zawieszona (w całości lub części) jeżeli uprawniony podejmie działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. KRUS zawiesi wypłatę renty od miesiąca, w którym powstały okoliczności powodujące zawieszenie wypłaty tego świadczenia. Wypłata może być wznowiona na wniosek osoby uprawnionej, poczynając od miesiąca przypadającego po tym, w którym ustały okoliczności powodujące zawieszenie wypłaty (jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym wpłynął wniosek o wznowienie wypłaty renty). Prawo do renty strukturalnej ustanie i nie będzie przywrócone, jeżeli uprawniony do renty lub jego małżonek podejmie prowadzenie działalności rolniczej jako właściciel (współwłaściciel) albo posiadacz gospodarstwa rolnego. Osoba pobierająca rentę strukturalną jest obowiązana powiadomić KRUS o okolicznościach mających wpływ na zawieszenie oraz ustanie prawa do renty strukturalnej. Jeżeli świadczeniobiorca pobierze nienależną rentę strukturalną będzie musiał ją zwrócić. Za kwoty nienależnie pobranych rent strukturalnych uważa się renty wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do ich wypłaty w całości lub części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do jej pobierania. | |
|
| |
| Odwołania | |
| Od decyzji w sprawie renty strukturalnej rolnik może odwołać się do ministra rolnictwa i rozwoju wsi w terminie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, czyli za pośrednictwem KRUS, w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji. Natomiast przepisy dotyczące rent strukturalnych nie przewidują odwołania od postanowienia ministerstwa. | |
|
| |
| Mgr Alicja Lejk-Kępka jest głównym specjalistą w centrali KRUS w Warszawie |