Numer 04/2002
Rośliny należy nawozić racjonalnie, na podstawie wyników analizy zasobności ich części wskaźnikowych oraz owoców w składniki pokarmowe. Najczęściej roślinom dostarcza się makroelementów (N, P, K, Ca), nie wolno zapominać jednak o mikroelementach, także oddziałujących na kondycję drzew i jakość plonu.
| Bor | |
| Większość producentów owoców nie zdaje sobie sprawy, jak dużą rolę spełnia ten pierwiastek w roślinie. Wpływa na funkcjonowanie i podziały komórek, zwiększa efektywność pobierania składników pokarmowych, zwłaszcza azotu, potasu, fosforu, magnezu i wapnia. Dlatego zwiększa plon owoców i polepsza jego jakość. Wskutek niedoboru tego mikroelementu następuje, między innymi, zahamowanie wzrostu i obumieranie stożków wzrostu, zarówno pędów nadziemnych, jak i korzeni, utrata zdolności roślin do wytwarzania kwiatów, nie dochodzi do ich zapłodnienia po zapyleniu. Objawem deficytu boru jest wydłużenie się blaszek liściowych, które przybierają kształt włóczni. Silny niedobór tego mikroelementu może doprowadzić nawet do obumarcia drzewa. Zawartość boru ogółem w glebach Polski jest bardzo niska i waha się od 4 do 100 mg/kg, jest jednym z najbardziej deficytowych mikroelementów. Jego niewielkie rezerwy są zmagazynowane w materii organicznej. W miarę wzrostu uwilgotnienia gleby zwiększa się przyswajalność boru, dlatego na roślinach objawy niedostatku tego pierwiastka obserwuje się najczęściej w latach o małych opadach atmosferycznych. Występują również, gdy po mokrej zimie i sprzyjającej rozwojowi roślin wiośnie następuje dłuższy okres suszy. Bor jest lepiej pobierany w glebach kwaśnych i lekko kwaśnych, a wapnowanie zmniejsza jego przyswajalność. Dla roślin sadowniczych, które jednocześnie wymagają odczynu zbliżonego do obojętnego i dobrego zaopatrzenia w ten mikroelement ważne jest więc nawożenie dolistne. Rośliny potrzebują stałego dopływu boru przez cały okres wegetacji, ponieważ nie przemieszcza się on ze starszych liści do młodych. Dla zapewnienia dobrego plonowania drzew i krzewów owocowych należy dokarmiać nim rośliny dolistnie. Na przykład jabłonie można zasilić Borvitem w fazach różowego i białego pąka, początku kwitnienia, na początku opadania płatków kwiatowych oraz późną jesienią, przed opadaniem liści. W tym ostatnim terminie można podawać bor wraz z cynkiem (siarczan cynku jednowodny lub chelat cynku). | |
|
| |
| Cynk | |
| Jego niedobór w roślinach doprowadza do poważnego naruszenia ich podstawowych funkcji fizjologicznych. Pierwiastek ten bierze udział w przetwarzaniu kwasów organicznych, syntezie chlorofilu i witamin, wpływa na procesy wzrostu i rozwoju. Jego niedobory występują najczęściej na glebach zawierających dużo wapnia oraz tam, gdzie wysiewa się duże dawki nawozów fosforowych. Cynk w roślinach najczęściej gromadzi się w organach zawierających dużo chlorofilu oraz w zarodkach. W roślinach uprawianych na glebach zasobnych w cynk pierwiastek ten znajduje się także w korzeniach i łodygach. Jest mało ruchliwy i przeważnie zostaje zatrzymany w starych liściach, dlatego młode często wykazują oznaki głodu cynkowego, które u różnych gatunków drzew owocowych są podobne. Liście takich roślin są bardzo drobne i skręcone — tworzą tak zwaną rozetę. Pomiędzy nerwami liści często ukazują się blade, chlorotyczne plamy. Skarłowaciałe liście stają się sztywne i kruche, z czasem brunatnieją i zamierają. Nieliczne owoce są drobne, nieprawidłowo wykształcone. Po zauważeniu takich objawów należy dostarczać cynku roślinom dolistnie, opryskując drzewa w okresie pękania pąków (stadium mysiego uszka) i przed opadnięciem liści jesienią chelatem cynku (Mikrovit Zn) lub siarczanem cynku. Dokarmianie dolistne tym pierwszym zapobiega chlorozom i przedwczesnemu opadaniu liści, podwyższa odporność roślin na wymarzanie, stymuluje rozwój pąków, zwiększa odporność na choroby przechowalnicze. | |
|
| |
| Mangan | |
| Pierwiastek ten wpływa na podwyższenie intensywności oddychania, asymilacji dwutlenku węgla i syntezy węglowodanów, uczestniczy również w redukcji azotanów do azotynów. Niedobór przyswajalnego manganu występuje najczęściej na alkalicznych torfach, wapiennych glebach mulastych i świeżo wapnowanych bielicowych. Podobnie jest również na terenach podmokłych, gliniastych, słabo przepuszczalnych, o wysokim poziomie wody gruntowej oraz przy dużej zawartości wapnia (o odczynie pH powyżej 6,7) i substancji organicznych. Na glebach kwaśnych związki manganu są szybciej rozpuszczane i łatwiej dostępne, dlatego wapnowanie ogranicza jego pobieranie. Niedobór manganu powoduje przede wszystkim cętkowaną chlorozę, która rozprzestrzenia się między nerwami — zwłaszcza młodych — liści i w miarę nasilania przechodzi w nekrotyczne plamy. Po wystąpieniu objawów niedoboru rośliny należy opryskiwać nawozami magnezowymi, na przykład chelatem manganu (Mikrovit Mn), Mantragiem lub Chelatem manganu forte 14. Sady można opryskiwać wymienionymi nawozami po kwitnieniu roślin (poprawia to wielkość i kolor liści) oraz latem (wpływa pozytywnie na zieloną barwę zasadniczą skórki). Truskawki można opryskiwać dolistnie po ukazaniu się zielonych pąków kwiatowych. | |
|
| |
| Żelazo | |
| W glebie występuje w formie tlenków, wodorotlenków i fosforanów. Pierwiastek ten bierze udział w tworzeniu chlorofilu występując w ilościach podobnych jak mangan. Niedostatek form przyswajalnych żelaza może się zaznaczyć w glebach o wysokim pH i węglanowych. Typowym objawem niedoboru tego składnika jest chloroza młodych liści, które początkowo stają się jasnozielone, następnie żółkną i bieleją. Nerwy liściowe i tkanka do nich przylegająca pozostają zielone. Chloroza rozpoczyna się od najmłodszych liści rośliny, stopniowo obejmuje też starsze. Takie symptomy dość często spotyka się w uprawach sadowniczych na glebach świeżo wapnowanych, zasadowych (pH powyżej 7,2), szczególnie przy nadmiernej wilgotności i słabym napowietrzaniu gleby, a także w rejonach emisji zanieczyszczeń przemysłu miedziowego. Jednostronne nawożenie innymi składnikami również powoduje zakłócenia w pobieraniu żelaza. Jego niedobory bardzo skuteczne likwiduje się opryskiwaniem roślin związkami chelatowymi (Mikrovit Fe lub Chelat żelaza forte). Są one dobrze rozpuszczalne w wodzie, mogą być używane zarówno doglebowo (fertygacja), jak i dolistnie. Opryskiwanie liści chelatami żelaza umożliwia najszybsze (w ciągu kilku do kilkunastu godzin) uzupełnienie niedoboru tego mikroelementu w roślinach. Objawy chlorozy ustępują po wykonaniu 3, 4 zabiegów w kilkudniowych odstępach. | |
|
| |
| Mgr inż. Bogdan Jarociński główny specjalista ds. sadownictwa z Regionalnego Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Radomiu |