Numer 05/2002
Przygotowania do uruchomienia programu SAPARD (przedakcesyjnego wsparcia Unii Europejskiej na rzecz rolnictwa i rozwoju wsi w krajach kandydujących) trwają już trzy lata. Jego rozpoczęcie i możliwość korzystania z unijnych środków finansowych, zostały uwarunkowane zrealizowaniem wielu działań ze strony Komisji Europejskiej oraz Polski — począwszy od wydania odpowiednich rozporządzeń, poprzez przygotowanie programu operacyjnego i podpisanie umów finansowych, a skończywszy na akredytacji agencji, która środkami będzie zarządzała*.
| W przypadku programu SAPARD UE po raz pierwszy zdecydowała się przekazać krajom kandydującym uprawnienia decyzyjne w zakresie przyjmowania projektów do realizacji, ich nadzoru oraz rozliczania. Z tego powodu Komisja Europejska postawiła bardzo wysokie wymagania instytucjom odpowiedzialnym za wdrożenie i rozliczenie programu. W Polsce rolę tę (czyli tzw. Agencji SAPARD) powierzono Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Najważniejszym i najtrudniejszym elementem pracy tej ostatniej było opracowanie pisemnych, szczegółowych procedur wdrożeniowych i płatniczych (zawierają się w kilkunastu księgach), które uzyskały pozytywną ocenę niezależnego audytora. 20 września ubiegłego roku pełnomocnik rządu ds. obsługi środków pochodzących z UE wydał Krajowy Akt Akredytacji Agencji SAPARD. Obecnie trwa jeszcze procedura weryfikacji akredytacji przez Komisję Europejską i od jej zakończenia uzależniona jest data rozpoczęcia programu oraz przyjmowania wniosków o pomoc finansową. | |
|
| |
| Najważniejsze obszary działań inwestycyjnych | |
| ? Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych. Planuje się wspieranie przetwórstwa produktów pochodzenia zwierzęcego oraz owoców i warzyw. Maksymalny poziom dotacji wynosi do 1,4 mln euro dla jednego wnioskodawcy, a mogą się o nią ubiegać zakłady przetwórcze oraz grupy producentów rolnych i ich związki. ? Inwestycje w gospodarstwach rolnych. Te działania obejmują modernizację gospodarstw specjalizujących się w produkcji mleka i zwierząt rzeźnych wraz z programem zapobiegania zanieczyszczaniu środowiska w wyniku prowadzenia działalności rolnej. Maksymalny poziom dotacji może wynosić do 25 000 EURO dla jednego wnioskodawcy. Mogą się o nią ubiegać się tylko rolnicy (właściciele lub dzierżawcy gospodarstw rolnych). Ogrodnicy mogą skorzystać z tej części programu w ramach pomocy na zwiększenie różnorodności produkcji gospodarstw rolnych (ale maksymalny poziom dotacji może tutaj wynieść tylko 12 000 euro dla jednego wnioskodawcy) ? Poprawa infrastruktury wiejskiej. W ramach tego działania przewiduje się wsparcie rozwoju kanalizacji, sieci wodociągów, składowisk odpadów komunalnych, dróg gminnych oraz powiatowych, telekomunikacji i elektryfikacji. Maksymalny możliwy poziom dotacji wynosić może do 400 000 euro dla jednego wnioskodawcę. O dotację ubiegać się mogą jednostki samorządu terytorialnego: gminy oraz powiaty. | |
|
| |
| Warzywa i owoce | |
| W ramach wspierania restrukturyzacji przetwórstwa i poprawy marketingu owoców i warzyw (tzw. schemat 1.2) pomoc otrzymać mogą podmioty zajmujące się przetwórstwem tych surowców oraz grupy producentów owoców oraz warzyw i ich związki. Okres działalności podmiotu uprawniający do ubiegania się o pomoc wynosi minimum12 miesięcy. Wyodrębniono, między innymi, możliwość dotowania inwestycji w zakresie budowy i poprawy zaplecza do przechowywania i pakowania, łącznie z sortowaniem, myciem, ważeniem, pakowaniem, konfekcjonowaniem oraz innymi procesami marketingowymi i przetwórczymi, realizowanymi przez grupy producentów owoców i warzyw. Wielkość pomocy przyznanej grupie producentów owoców i warzyw może wynieść 30 000–250 000 euro dla jednego wnioskodawcy lub dla inwestycji realizowanej przez zakład przetwórczy na rzecz grupy producentów owoców i warzyw — 30 000–500 000 euro na jeden zakład. Warunki udzielenia pomocy finansowej dla grupy producentów owoców i warzyw oraz ich związków: ? złożenie wniosku o przyznanie dotacji z wymaganymi załącznikami, w tym planem przedsięwzięcia, według ustalonych przez ARiMR wzorów; ? przedstawienie decyzji administracyjnej stwierdzającej spełnienie przez grupę warunków ubiegania się o pomoc ze środków publicznych, zgodnie z zasadami określonymi w prawodawstwie polskim; ? przedstawienie planu działania grupy na następne 3 lata; ? przedstawienie pełnej dokumentacji technicznej inwestycji, wraz z wymaganymi zezwoleniami (w szczególności Inspektoratu Sanitarnego) oraz pozwoleniem na korzystanie ze środowiska wydanym przez starostwo powiatowe; ? spełnienie przez zakład przetwórczy, z którym grupa współpracuje, minimalnych wymagań krajowych odnośnie higieny produkcji. Również w ramach inwestycji w gospodarstwach rolnych producenci owoców i warzyw będą mogli uzyskać — w pewnym ograniczonym zakresie — dotację na przedsięwzięcia mające na celu zwiększenie różnorodności własnej produkcji (tzw. schemat 2.3). Będą z nich mogli skorzystać również ci, którzy chcą pozyskać dodatkowe źródła dochodu, a także lepiej wykorzystać zasoby siły roboczej, poprzez rozwinięcie produkcji rolniczej innej niż kierunki tradycyjne. Pomoc z tego tytułu może objąć inwestycje w działach specjalnych produkcji rolniczej (? uprawy w szklarniach ogrzewanych i nieogrzewanych, ? uprawy w tunelach foliowych ogrzewanych powyżej 50 m2 , ? produkcja grzybów i ich grzybni — powyżej 25 m2 powierzchni uprawowej, ? pasieki — powyżej 80 rodzin, ? uprawy roślin in vitro) oraz dodatkową działalność rolniczą w obszarze nietradycyjnego rolnictwa (hodowla koni, ryb, strusi, ślimaków, pszczół, królików, lisów, szynszyli, norek, uprawa rabarbaru, chrzanu, ziół, grzybów jadalnych, produkcja wikliny i wierzby energetycznej itp.). Sfinansować można inwestycje związane z: ? wstępnym przetwórstwem, na przykład kwaszeniem ogórków czy kapusty, rozdrabnianiem czy suszeniem warzyw, tłoczeniem oleju oraz przygotowaniem produktów rolnych do sprzedaży (mycie, czyszczenie, sortowanie, kalibrowanie, pakowanie, suszenie, etykietowanie itp.); ? przygotowaniem bazy produkcyjnej dla działów specjalnych produkcji rolnej — budową i modernizacją budynków w celu dostosowania ich do wymogów technologicznych dla danej produkcji, zakupem i instalacją maszyn, urządzeń oraz wyposażenia do produkcji (środki trwałe), zakupem materiału roślinnego dla plantacji wieloletnich; ? rozszerzeniem dotychczasowej działalności gospodarstwa na produkcję ogrodniczą (warzywnictwo, sadownictwo, szkółkarstwo, produkcję roślin ozdobnych, w tym kwiatów ciętych). W trakcie trwania programu beneficjent może uzyskać pomoc tylko raz. Będzie ona udzielana w postaci refundacji maksymalnie połowy poniesionych kosztów kwalifikowanych** inwestycji (ale nie więcej niż 12 000 euro dla jednego beneficjenta), a więc po zakończeniu i zapłaceniu ze środków własnych za jej wykonanie. Maksymalny poziom pomocy nie może przekraczać 50% kosztów przedsięwzięcia,. Pomoc finansową będzie mógł otrzymać rolnik, to jest osoba fizyczna prowadząca na własny rachunek działalność rolniczą jako posiadacz (samoistny, czyli właściciel, albo zależny — dzierżawca) gospodarstwa rolnego, podlegający ubezpieczeniu społecznemu na podstawie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (ubezpieczony w KRUS). Wnioskodawca nie może przekroczyć 50. roku życia. Poza tym rolnik ubiegający się o dotację z SAPARD-u musi legitymować się jedną z następujących kwalifikacji zawodowych: ? wykształceniem podstawowym lub zasadniczym zawodowym o kierunku innym niż rolniczy i co najmniej 10-letnim stażem w samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa; ? wykształceniem rolniczym na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej i co najmniej 3-letnim stażem w samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa; ? wykształceniem nierolniczym na poziomie średnim lub wyższym i co najmniej 5-letnim doświadczeniem w samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa; ? wykształceniem rolniczym na poziomie wyższym lub średnim. Warunkiem przyznania prawa do pomocy inwestycyjnej będzie przedłożenie przez inwestora wniosku o udzielenie dotacji wraz z towarzyszącymi dokumentami, w szczególności z projektem planowanego przedsięwzięcia (biznesplanem), który powinien zawierać opis stanu wyjściowego gospodarstwa, zakresu zamierzonych inwestycji oraz stanu docelowego wraz z planem finansowym i marketingowym. | |
|
| |
| * więcej informacji na temat programu SAPARD można uzyskać na stronach www.arimr.gov.pl / ** koszty kwalifikowane obejmują rodzaje wydatków podlegających refundacji ze środków programu SAPARD | |
|
| |
| Mgr Piotr Ociepka jest dyrektorem małopolskiego oddziału regionalnego ARiMR w Krakowie |