Hasło Ogrodnicze 11/2004

Tradycyjnie już w ostatni weekend sierpnia — na polach w Konotopie udostępniona została zwiedzającym kolekcja 320 warzyw polowych firmy Bejo Zaden Poland. Przez trzy dni odwiedziło ją około 3 tysiące producentów. "Dniom Otwartym", jak zawsze, towarzyszyła wystawa środków produkcji i pokazy maszyn. Dwa tygodnie później zestaw odmian przygotowany z myślą o producentach z Małopolski — można było zobaczyć w Charsznicy na polu Adama Pietrzyka.

3 września firma Nunhems Nasiona po raz szósty już zaprosiła producentów na Dzień Pora do gospodarstwa Eleonory Kapusty w Bedlnie. Uczestnicy spotkania mogli wysłuchać wykładu profesora Eugeniusza Kołoty z Akademii Rolniczej we Wrocławiu, który tym razem omówił wyniki badań przydatności do uprawy w różnych terminach odmian porów hodowli Nunhems Nasiona oraz wpływu różnych metod nawożenia na plon porów. Podstawowe zasady przyznawania certyfikatów EUREPGAP omówił w Bedlnie nasz redakcyjny kolega — Wojciech Górka. Ofertę swoich produktów przedstawili organizatorzy spotkania, a także firma Adob, którą na spotkaniu reprezentował Michał Feć.

7 września w swojej stacji doświadczalnej w Witkach koło Błonia firma Rijk Zwaan zorganizowała Dzień Sałaty (fot. 1). Zaproszeni producenci mogli obejrzeć kolekcję różnych typów sałat i endywii. Na poletkach o łącznej powierzchni 1800 m2 zaprezentowano bowiem 6 odmian sałaty masłowej, 9 odmian kruchej ("lodowej"), 5 rzymskiej, 6 batawii, aż 27 odmian sałaty listkowej oraz 4 odmiany endywii.

Dni Otwarte poświęcone uprawie pomidorów przy palikach zorganizowano w tym roku później niż zwykle, dopiero 22 sierpnia — zbiory tych warzyw z upraw polowych były w tym roku opóźnione w stosunku do poprzednich lat przynajmniej o 2 tygodnie. Przygotowaniem spotkania w podwarszawskich Glinkach zajęła się Maria Czakyrow (przechodząca w tym roku na emeryturę) z Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Karczewie. Imprezę tę organizacyjnie wsparły firmy Syngenta Seeds, Seminis Vegetable Seeds, Nunhems Nasiona i PHRO Krzeszowice. W okolicach Sandomierza — w Błoniu — pokaz odmian w gospodarstwie Stanisława Olszewskiego przygotowała Syngenta Seeds, przy udziale firm Syngenta Crop Protection oraz Yara Poland.

28 i 29 sierpnia w Zakładzie Hodowli i Nasiennictwa Ogrodniczego w Strugach koło Sochaczewa II Dni Otwarte, poświęcone głównie prezentacji odmian cebuli, zorganizowała firma PlantiCo Gołębiew.

Końcówka lata i początek jesieni to dla ogrodników pracowity okres, nie tylko ze względu na trwające zbiory owoców i warzyw, ale i z powodu wielu Dni Otwartych, targów oraz wystaw branżowych. Nie wszędzie uda się dojechać, należy więc zastanowić się, gdzie warto. Najbardziej znaną imprezą targową pozostaje w świadomości polskich producentów Polagra Farm. Dla wielu wciąż po prostu nie wypada tam nie być. Wydaje się jednak, że chociaż ta impreza od kilku lat ewoluuje w dobrym kierunku, wciąż — przynajmniej w części ogrodniczej — nie może się odnaleźć. Chciałbym więc zwrócić uwagę na dwie wystawy, które choć, moim zdaniem, zupełnie odmienne tematycznie, mają wspólną cechę — sukces już osiągnęły. Warszawską Międzynarodową Wystawę "Zieleń to Życie" oraz organizowane w Tłokini Kościelnej koło Kalisza Krajowe Dni Ogrodnika warto odwiedzić.

Na świecie coraz częściej mówi się o zrównoważonym modelu rozwoju rolnictwa, a najistotniejszym elementem jest ograniczenie szkodliwego wpływu tej działalności na środowisko. Nowymi celami dla rolnictwa stało się osiąganie ekonomicznej efektywności gospodarowania (nie plony za wszelką cenę, ale plony ekonomicznie uzasadnione), uzyskiwanie zdrowych i wysokiej jakości produktów (za pomocą racjonalnej uprawy, nawożenia i ochrony chemicznej) oraz ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej (aby nie szkodzić krajobrazowi).

Ten artykuł jest pierwszym z cyklu poświęconego unijnym dotacjom dla gospodarstw i przedsiębiorstw sektora przetwórstwa rolnego. Pomoc ta może być przyznana w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego (SPO) "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich". Określa on strategię oraz kierunki działań w zakresie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. Będzie realizowany w latach 2004–2006. Można już składać wnioski o dofinansowanie projektów w ramach działalności: "Inwestycje w gospodarstwach rolnych", "Ułatwianie startu młodym rolnikom" oraz "Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych".

Wymienione poniżej decyzje nie były wcześniej decyzjami administracyjnymi w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Wnioskodawcy nie przysługiwało więc odwołanie od nich do Sądu Okręgowego — Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Decyzja taka nie podlegała również kontroli administracyjnej. Obecnie od decyzji uznaniowych prezesa KRUS nadal nie przysługuje odwołanie na zasadach przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego. Osoba wnioskująca do prezesa KRUS nie zostaje jednak pozbawiona ochrony prawnej. Wnioskodawca, niezadowolony z decyzji, może wystąpić do prezesa KRUS o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz złożyć skargę na tę decyzję do sądu administracyjnego. Ten ostatni nie może wprawdzie zmienić decyzji, ale może orzec o ich niezgodności z przepisami prawa oraz wskazać na uchybienia. Prezes KRUS może być zobowiązany do ponownego rozpatrzenia sprawy, ale nie oznacza to pozytywnego załatwienia wniosku

W poprzednim artykule (HO 5/2004) opisany został tryb uzgodnień związany z odwierceniem nowej studni głębinowej — od projektu do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego. Wiele gospodarstw korzysta jednak z ujęć wód podziemnych do celów produkcji ogrodniczej, wykonanych w latach minionych, a dotąd niezalegalizowanych. Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na korzystanie z wód w większości przypadków nie jest trudne, choć pochłania kilka miesięcy i wiąże się z kosztami. Ich rekompensatą są niższe opłaty za pobór wód (bez podwyższonej o 100% stawki) i spokojny sen właściciela ujęcia.

Jeden z moich kolegów ma w sadzie staw, nad którym lubi siadywać z wędką. Ostatnio udało mu się złowić krasnopiórkę, która przypomina bajkową złotą rybkę. By pozostać w konwencji, złowioną rybę uwolnił, nie omieszkawszy wypowiedzieć życzenia, aby kilogram jabłek deserowych kosztował 2 złote. Niezależnie od tego, czy złota rybka spełni obietnicę, gdy obserwuję nasz rynek owoców, myślę, że jego losy powierzyliśmy właśnie złotej rybce, czy jakiemuś Merlinowi, którzy magicznymi sposobami dokonają tego, co nam od lat się nie udaje. Przypomnę, że w "starej" Wspólnocie około 40% towarowej produkcji ogrodniczej zbywane jest za pośrednictwem grup i organizacji producenckich. W Polsce — według ostatnich obliczeń — wskaźnik ten niewiele przekracza 1% — mamy 27 "unijnych" grup producenckich, z czego 21 to grupy "pomidorowe", które powstały, bo musiały (inaczej producenci pomidorów dla przetwórstwa zostaliby bez dopłat, co oznaczałoby zagładę tej branży).

Coraz większe zainteresowanie polskich sadowników uprawą grusz skłania do zadania kilku pytań. Jakie odmiany sadzić? Na jakich podkładkach? Jakiego typu drzewek użyć do założenia nowoczesnego sadu gruszowego? Jak i kiedy go posadzić?

Tegoroczne spotkanie członków Towarzystwa Rozwoju Sadów Karłowych zorganizowano 29 sierpnia w gospodarstwie szkółkarskim Andrzeja i Szymona Nowakowskich w Żdżarach koło Nowego Miasta oraz w sadowniczym — Piotra i Pawła Korczaków w Skowronkach koło Belska Dużego. Przybyło na nie prawie 300 członków stowarzyszenia. W zwiedzanych gospodarstwach można było zapoznać się z produkcją drzewek owocowych, uprawą jabłoni, przechowywaniem owoców w chłodniach ULO oraz z maszynami do pakowania i sortowania owoców.

Między 10 a 16 lipca bieżącego roku uczestniczyłem w wyjeździe seminaryjnym zorganizowanym przez Bayer CropScience dla członków Klubu Sadowniczego działającego przy tej firmie (fot. 1). Głównym celem tego wyjazdu było zapoznanie uczestników z kierunkami rozwoju sadownictwa w rejonie Jeziora Bodeńskiego.

Jak podkreślał prof. dr hab. Kazimierza Tomala z SGGW z Warszawy, otwierający II Ogólnopolskie Sympozjum Mineralnego Odżywiania Roślin Sadowniczych, dla wyprodukowania wysokiej jakości owoców konieczne jest racjonalne nawożenie mineralne. Obecni na spotkaniu specjaliści zajmujący się nawożeniem zgodnie podkreślali, że podczas analizy gleby należy brać pod uwagę wszystkie pierwiastki, gdyż dopiero pełna znajomość gleby pozwala ustalić optymalny poziom nawożenia mineralnego.

Tegoroczna 42. Ogólnopolska Naukowa Konferencja Sadownicza w Skierniewicach (1–3 września) odbywała się pod hasłem "Doskonalenie metod produkcji owoców, zgodnie z wymogami Unii Europejskiej". Otwierająca spotkanie prof. dr hab. Danuta Goszczyńska dyrektor ISK podkreśliła duże znaczenie organizowanej konferencji, o czym świadczy blisko 100 zgłoszonych doniesień naukowych. Dodatkowo, wejście w struktury unijne wymogło na wielu ośrodkach badawczych urozmaicenie prowadzonych badań. Trzeba atakować, aby uzyskać pieniądze na dalsze badania, podkreślała dyrektor ISK. Na konferencji zaprezentowano także samobieżny kombajn do zbioru wiśni, który został opracowany przez pracowników Zakładu Mechanizacji (czytaj też HO 9/2004).

Spotkanie odbywające się w Czerwińsku nad Wisłą 22 sierpnia, zgromadziło ponad 200 okolicznych plantatorów truskawek. Głównym organizatorem i patronem tej imprezy była firma Felmix ze Ździarki koło Czerwińska, która zaopatruje tamtejszych producentów, między innymi, w materiały i środki do produkcji owoców tego gatunku. Celem spotkania było popularyzowanie nowych technologii uprawy truskawek w gruncie. Ażeby uzyskać wysokie plony dobrej jakości owoców, zważając jednocześnie na koszty, należy zainwestować nie tylko w wysokiej jakości materiał nasadzeniowy, ale również odpowiednio przygotować stanowisko pod truskawki. Kilka rodzajów glebogryzarek prezentowała na spotkaniu firma Agrotop-Kaczmarek. W uprawie truskawek szczególnie przydatne okazują się glebogryzarki z kilkoma sekcjami noży, umożliwiające zwalczanie chwastów w międzyrzędziach, likwidowanie tam rozłogów (fot. 1).

Niemal w każdej technologii uprawy warzyw pod osłonami odkażanie powierzchni szklarni i tuneli foliowych jest rutynowym zabiegiem wykonywanym każdego roku przed rozpoczęciem nowego sezonu wegetacyjnego. Brakuje środków będących jednocześnie zoocydami, fungicydami i bakteriocydami, dlatego w praktyce wykonuje się przede wszystkim dezynfekcję pomieszczeń. Należy podkreślić istotne znaczenie tego zabiegu, zwłaszcza w zwalczaniu chorób pochodzenia wirusowego i mikoplazmatycznego, przeciwko którym nie ma skutecznych środków interwencyjnych do stosowania w okresie wegetacji.

Od niedawna zaczyna się w Polsce propagować uprawę cebuli ozimej z siewu letniego. Jest ona u nas jeszcze mało popularna, o czym świadczy wielkość powierzchni jej zasiewów, która wynosi około 5% upraw cebuli, w kraju.

Wśród podstawowych warzyw gruntowych uprawianych w Polsce cebula znajduje się na trzecim miejscu — za kapustą i marchwią. Zbiory jej stanowią około 15–16% ogólnych plonów warzyw gruntowych. W produkcji cebuli możemy poszczycić się wysoką czwartą lokatą w Europie (wliczając Rosję) i trzecią wśród krajów "dwudziestki piątki". Rok 2003 był bardzo korzystny dla producentów i eksporterów tego gatunku. Natomiast zapowiadające się wysokie zbiory cebuli w 2004 r. najprawdopodobniej spowodują obniżenie cen tego warzywa w stosunku do notowań z roku poprzedniego.

Lędźwian siewny (Lathyrus sativus) znany był już w starożytnym Egipcie, Cesarstwie Rzymskim oraz w krajach Dalekiego Wschodu. Gatunek ten pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. W Polsce cechy botaniczne lędźwianu siewnego zostały opisane przez Kluka (XVIII w.), a następnie przez Kowalskiego (XIX w.). Gatunek ten znany jest także w naszym kraju jako groszek, groch płaski, biały, soczewica podlaska lub ruska.

Wielkopolski Związek Ogrodniczy, wraz z firmą Agro-Sur oraz Wojewódzkim Ośrodkiem Doradztwa rolniczego w Kaliszu, zorganizował 4 września w Tłokini Kościelnej szkolenie dla producentów warzyw pod osłonami. Spotkanie, na które przybyło około 100 osób, dotyczyło przede wszystkim uprawy pomidorów. Było również okazją do prezentacji środków produkcji oraz możliwości skorzystania z funduszy unijnych.

Wrzosy oraz wrzośce to jedna z niemieckich specjalności, a zarazem rośliny, które nie kojarzą się tam wyłącznie ze szkółkarstwem. U naszych zachodnich sąsiadów typowa jest bowiem doniczkowa produkcja wrzosów (fot. 1) i wrzośców, z przeznaczeniem do jesiennej dekoracji balkonów, tarasów i pomieszczeń. Tego typu uprawą zajmuje się tam przeszło 600 gospodarstw ogrodniczych. Często są to producenci "rabatówki". Wykorzystują oni późnoletni termin kwitnienia wymienionych roślin, uzupełniających dość ubogi wówczas asortyment szklarniowy, który u nas stanowią przede wszystkim chryzantemy i cyklameny.