Rozmnażanie

Sadzonki. Uprawa roślin matecznych pelargonii rabatowych i bluszczolistnych trwa przynajmniej 8 tygodni, najczęściej od połowy sierpnia do połowy lub końca października.
W naszej szerokości geograficznej okres spoczynku zimowego rośliny mateczne przechodzą w jasnej szklarni o temperaturze 6–8°C. Sadzonki można z nich ścinać od pierwszego tygodnia roku (planowane kwitnienie roślin — w 16. tygodniu). Często początek zbioru sadzonek przesuwa się na drugą połowę lutego, ponieważ im później się je ścina, tym ukorzeniają się krócej i są lepszej jakości. Powinny pochodzić ze sztywnych, lecz niezdrewniałych pędów. Po skróceniu sadzonki do 3 węzłów i usunięciu dolnego liścia wraz z przylistkami czeka się aż obeschnie miejsce cięcia. Następnie zanurza się jej koniec w preparacie stymulującym ukorzenianie (najlepiej Ukorzeniaczu A lub AB), który oprócz auksyn (IBA, NAA) zawiera środek grzybobójczy lub węgiel aktywowany o działaniu aseptycznym.

Sadzonki ukorzenia się najczęściej w doniczkach o średnicy 10–12 cm. Pelargonie rabatowe z grup Antik i Fireworks czy odmiany o ozdobnych liściach — 'Contrast', 'Mrs Parker', 'Mrs Pollock', 'Occold Shield, 'Sinbar' i 'Wilhelm Langguth' — oraz bluszczolistne z grup
Cascade i Blizzard wymagają 15-centymetrowych pojemników. W temperaturze powietrza 18–20°C sadzonki ukorzeniają się po upływie 2–3 tygodni — najkrócej w marcu, najdłużej na początku stycznia. U pelargonii o liściach z szerokim żółtym obrzeżeniem (grupa Tricolor) lub całkowicie żółtych ('Don's Whirlygig') trwa to dłużej.

Produkcja pelargonii z sadzonek ściętych w styczniu zajmuje około 16 tygodni, a tych zebranych w drugiej połowie marca — mniej więcej 8 tygodni. Okres ten może się wydłużyć, na przykład z powodu użycia zbyt dużych doniczek.

Obecnie ogrodnicy najczęściej rozpoczynają produkcję od zakupu sadzonek zbieranych z roślin matecznych, które uprawiane są w krajach o ciepłym klimacie (głównie w Afryce lub na Wyspach Kanaryjskich), gdzie panują bardzo dobre warunki świetlne. Choć jakość takich sadzonek jest na ogół lepsza niż otrzymywanych w naszej strefie klimatycznej, bywają źródłem nowych patogenów (np. Ralstonia solanacearum — patrz HO 4/2003).

Nasiona. Odmiany pelargonii rozmnażane z nasion mają bardziej zwarty pokrój niż te produkowane z sadzonek, a więc umożliwiają lepsze wykorzystanie powierzchni uprawnej. Pozwalają ponadto na większą dowolność w wyborze terminu sadzenia roślin (materiału wyjściowego) do doniczek i zmniejszenie nakładów pracy przy produkcji. Odmiany te są również odporniejsze na choroby i na niesprzyjające warunki uprawy.

Nasiona pelargonii mają twardą okrywę, która powoduje opóźnione i nierównomierne ich kiełkowanie. Dlatego te dostępne w handlu (w 1 g znajduje się ich około 200), zostały wcześniej poddane skaryfikacji i, dodatkowo, zaprawione środkami ochrony roślin. Przed wysiewem wymagają jeszcze moczenia w letniej wodzie przez 12–24 godz. Po spęcznieniu wysiewa się je do palet-wielodoniczek o komórkach 5-centymetrowych lub do doniczek o średnicy 10 cm, wypełnionych substratem torfowym o drobnej frakcji. Dla uzyskania roślin kwitnących w kwietniu termin siewu przypada na przełom grudnia i stycznia, a w przypadku kwitnienia z początkiem maja — w drugiej połowie stycznia. Nasiona przykrywa się cienką warstwą wilgotnego podłoża i folią, którą po kilku dniach trzeba zdjąć, aby zmniejszyć ryzyko porażenia siewek zgorzelą. W temperaturze 20–25°C pierwsze siewki ukazują się po upływie 7–12 dni. Procent skiełkowanych nasion zwiększa się wraz ze wzrostem temperatury do 30°C, przy której następuje spadek ich siły kiełkowania. Siewki w fazie 2, 3 liści sadzi się do doniczek o średnicy 10–11 cm, które ustawia się na stołach lub zagonach (36–50 sztuk/m²).

Początek produkcji kwitnących roślin

Dezynfekcja. Uprawa pelargonii wymaga skrupulatnego przestrzegania zasad higieny. Trzeba odkażać zalecanymi do tego celu preparatami szklarnie, stoły (fot. 1), maty podsiąkowe, doniczki (jeśli już były używane) i narzędzia (np. noże do cięcia sadzonek). Chodzi przede wszystkim o zapobieganie wystąpieniu najgroźniejszej choroby pelargonii — bakteryjnej zarazy (Xanthomonas hortorum pv. pelargonii), a także porażeniu roślin przez inne patogeny (Pseudomonas, Erwinia, Pythium, Botrytis, Fusarium, Rhizoctonia spp.).

FOT. 1. STOŁY I DONICZKI WYMAGAJĄ ODKAŻENIA PRZED ROZPOCZĘCIEM UPRAWY

Powinno się też zdezynfekować podłoże przeznaczone dla pelargonii, nawet to nowo zakupione (parą wodną o temperaturze 70–90°C przez 20–30 minut, albo chemicznie — polecanymi do tego celu środkami).

Podłoże. Użycie samego substratu torfowego sprawia trudności w kontrolowaniu zawartości wody w podłożu, podnosząc ryzyko wystąpienia infekcji bakteryjnych roślin. Dlatego wskazany jest 20–30-procentowy dodatek glinki montmorylonitowej, która zwiększa pojemność wodną i kompleks sorpcyjny, stabilizuje pH, wpływa korzystnie na pokrój pelargonii i ich gospodarkę wodną. W efekcie otrzymuje się zwarte rośliny, wytrzymałe na stres wodny. Duże znaczenie ma trwała struktura podłoża, zapewniająca do końca uprawy dostateczną pojemność powietrzną. Dostęp powietrza do korzeni roślin ogranicza bowiem odglebowe infekcje grzybowe.

Na dwa tygodnie przed rozpoczęciem uprawy trzeba poddać podłoże analizie chemicznej i dostosować się do zaleceń nawozowych. Drugą analizę wykonuje się mniej więcej po upływie 6–7 tygodni od tej pierwszej. Odczyn pH substratu powinien wynosić 5,6–6,0 (po dodaniu gliny 5,8–6,5), a stężenie soli 1 g KCl na 1 dm³. Zalecany poziom składników pokarmowych jest następujący (w mg/dm³): N — 150–250, P2O5 — 100–200, K₂O — 200–300, MgO — 100–150.

Sadzenie i podlewanie. Na dzień przed sadzeniem roślin podłoże należy mocno podlać, aby następnego dnia było wystarczająco wilgotne. W zbyt mokre podłoże ukorzenione sadzonki lub siewki sadzi się nieco płycej, w celu zabezpieczenia ich przed infekcjami. Dotyczy to głównie pelargonii rabatowych, o grubych, soczystych pędach. Zakupiony materiał wyjściowy nie może pozostawać w zamkniętych kartonach, musi być natychmiast posadzony (w wyjątkowych przypadkach najpóźniej następnego dnia).
W przeciwnym razie dochodzi do żółknięcia i gnicia roślin. Odmiany silnie rosnące uprawia się w takim zagęszczeniu, by na metrze kwadratowym mieściło się 20–25 doniczek, a słabo rosnące — 35–40 (fot. 2).

FOT. 2. SILNIE ROSNĄCE ODMIANY UPRAWIA SIĘ
W MNIEJSZYM ZAGĘSZCZENIU

Częste podlewanie pelargonii przy wysokiej temperaturze powietrza powoduje zbyt silne ich rozrastanie się. Z tego względu, na przykład w Holandii, utrzymuje się lekko przeschnięte podłoże. Wpływa to korzystnie nie tylko na pokrój roślin, ale także na inicjację u nich dużej liczby pąków kwiatowych.

Uszczykiwanie. Zabieg ten pobudza wyrastanie pędów bocznych i zapobiega ich przedwczesnemu drewnieniu. Nie dla wszystkich odmian pelargonii jest on konieczny — nie wymaga go, na przykład, grupa Americana P. x hortorum, charakteryzująca się intensywnym krzewieniem. Silnie rosnące pelargonie rabatowe oraz bluszczolistne (z grup Cascade i Blizzard) uszczykuje się natomiast najpóźniej 10–14 dni po posadzeniu do doniczek, gdy sadzonki lub rozsady się przyjmą (bryła się przekorzeni). Pierwsze uszczykiwanie polega na usunięciu jedynie wierzchołków pędów. Podczas kolejnego, które następuje po 2 tygodniach, odcina się dłuższe odcinki pędów. Zabieg należy zakończyć u pelargonii rabatowych najpóźniej na 8, a u pelargonii bluszczolistnych na 10 tygodni przed sprzedażą, czyli mniej więcej w końcu lutego lub w połowie marca. Późniejsze uszczykiwanie stwarza ryzyko usunięcia pąków kwiatowych. Konieczność podpierania zbyt długich pędów pelargonii bluszczolistnych świadczy o błędach w uszczykiwaniu roślin.

Spośród pelargonii rabatowych o dwu- lub trójbarwnych liściach uszczykiwania wymagają silnie rosnące odmiany: 'Mrs Parker', 'Occold Shield', 'Wilhelm Langguth', 'Contrast', 'Mrs Pollock' i 'Sinbar'. W przypadku pelargonii o pachnących liściach trzeba wcześnie rozpoczynać zabieg i często go powtarzać. Dotyczy to zwłaszcza gatunków i odmian o niewyrównanym, silnym wzroście (np. Pelargonium quercifolium 'Royal Oak' i P. tomentosum) lub mających silną tendencję do drewnienia pędów (np. 'Gem Stone' i 'Orange Fizz', Pelargonium citronella, P. crispum i P. x fragrans).